Neem maatregelen tegen hoge werkdruk onderwijs
Het valt nog steeds niet mee met de werkdruk in het onderwijs. Dat is een understatement. Een recent onderzoek van DUO gaf aan dat 84 procent van de leerkrachten in het basisonderwijs hoge werkdruk ervaart. Het is de laatste jaren verder toegenomen: in 2012 vond 41 procent de werkdruk niet acceptabel, in 2015 is dat 56 procent. Ter vergelijking: in de sectoren zorg en welzijn is dat 13 procent (2015). Drie van de vier oorzaken die het vaakst genoemd worden, hebben te maken met werk achter de schermen: administratieve taken, het bijwerken van digitale dossiers en het schrijven van handelingsplannen. 79 procent vindt dat administratieve zaken ten koste gaan van andere belangrijke zaken. Welke belangrijke zaken? Extra zorg en begeleiding voor leerlingen. Bijna 80 procent vindt dat hij daarvoor onvoldoende tijd heeft.
Best vreemd. Vanaf 1998, toen de normjaartaak werd ingevoerd, tot aan de laatste cao, waarbij die werd ingeruild voor een 40-urige werkweek, is er van alles gedaan rondom werkdruk. Het resultaat? Onverminderde toename. Deze aanpak werkt dus niet. Stoppen ermee.
Op veel scholen wordt het grote werkdrukspel gespeeld. Het management treedt op als kritische ouder (jullie zeggen wel dat je het druk hebt, maar het is vooral beleving) of als bezorgde ouder (het gaat niet goed met jullie, nu moeten jullie het voor je eigen bestwil eens zo gaan doen). Wie iets weet van de theorie van Transactionele Analyse doorziet onmiddellijk dat leerkrachten zo in de kindrol worden gedrongen, waarin ze zich heerlijk kunnen nestelen. Je krijgt dan dit soort gesprekjes. „Ik kan dat er echt niet bij hebben.” „Ja, maar dit past precies nog in je normjaartaak.” Of: „We schrappen deze administratieve taak in verband met werkdruk.” „Ja, maar dat is juist zo belangrijk.” Of: „Jullie gaan nu 40 uur per week maken en niet meer.” „Hoe kan dat nu, ze snappen daar niet hoe het werkt.”
De oplossing is dat het management stopt met oplossingen te bedenken. Laat de probleemeigenaar de oplossing bedenken. Vanuit vertrouwen. Juist omdat leerkrachten hart voor kinderen hebben, kunnen ze zelf als team en als individu de juiste keuzes maken. Ze snappen beter dan wie ook wat de bedoeling is van onderwijs.
Het management kan faciliteren door tools aan te reiken. Zo ontstaat een wij-gevoel en stopt het redder- en slachtofferdenken. Hieronder een paar tools die kunnen helpen om als team of als individuele medewerker de balans te hervinden.
Het nee-ja-principe. Het gaat om het inzicht dat nee- en ja-zeggen niet los verkrijgbaar zijn. Als je ja zegt tegen een extra taak zeg je ook ergens nee tegen: tegen jezelf, tegen je gezin, of tegen de kwaliteit van het werk et cetera. Dit besef kan helpen om vaker nee te zeggen. Ik zou het wel willen doen, maar omdat ik het werk dat ik doe, goed wil doen, is het beter dat ik nee zeg.
Taak erbij, taak eraf. Als een team of individu vol zit, moet het bij iedere taak die erbij komt bespreken welke taak er dan af gaat. Daar is lef voor nodig. Je doet niets voor niets. Iets zinvols niet meer doen is pijnlijk. Maar het is nog veel pijnlijker als het overbeladen schip zinkt en de ziekteverzuimcijfers oplopen. Over werkdruktoename gesproken!
Er zijn tools –vaak gebaseerd op ”Getting things done”– die helpen om overzicht te houden op de stortvloed van informatie en taken. Het is heerlijk om te werken met een lege mailbox en een leeg hoofd.
Het Pareto-principe. In veel gevallen kun je met 20 procent van de inspanning 80 procent van het resultaat bereiken. Je hebt dus 80 procent inzet nodig om die laatste 20 procent te realiseren. Dit principe gaat in veel gevallen op. Als je iets wilt bespreken met ouders is het super om even langs te gaan. Maar je kunt er ook voor kiezen een mailtje te sturen of te bellen.
Het voortdurend ervaren van hoge werkdruk is funest in een omgeving waarin ontmoeting en vorming centraal staan. Het mooiste wat we kinderen kunnen bieden, is een fitte en ontspannen juf of meester.