De Bijbeltekst boven dit artikel lijkt overdreven. Het is dan ook niet bedoeld als een droog feitje, maar als een doordringend SOS, letterlijk opgevat als: ”save your soul”. Wanneer we terugkijken op de tijd van de Bijbel, lijkt het allemaal nog binnen de perken. Geen ongebreideld kapitalisme, geen belastingparadijzen. En toch laat de Bijbel je al huiveren: Armen die voor een paar schoenen worden verkocht. Jezus, Die voor dertig zilverlingen wordt verraden. De tempel met zijn wisselkantoren die Jezus zozeer hebben geprikkeld dat Hij deze ‘banken’ heeft laten vallen. Het was toen dus al bar genoeg en alle aanleiding voor de hartenkreet van een apostel.

Intussen hebben we de naïviteit als het over geld gaat helemaal verloren. De bankencrisis van 2008 is terug te voeren op perverse geldhandel, aangedreven door geldzucht. Wie het nieuwe boek van Joris Luyendijk leest, weet dat in The City, het financiële hart van Londen, sindsdien nog weinig is veranderd. Naar ruilhandel kunnen we niet terug. En toch: wat is het ontzettend dat de wereld in de kille greep van geld gekomen is. Wat hebben geldstromen voor velen het leven tot een hel gemaakt.

En nu dan de Panama Papers. Belastingontwijking. Belastingontduiking. Het is niet hetzelfde en je kunt niet alles en iedereen over één kam scheren, maar het gaat om schimmige constructies die er vaak op neerkomen dat anderen die minder slim zijn maar moeten opdraaien voor belastinggelden. Het nieuwe paradijs is gevonden en het is het belastingparadijs, maar eentje dat niet verboden is voor duivels.

De verontwaardiging is groot en terecht. Zo kan het niet blijven en maatregelen zijn nodig. Toen ik dit alles las, was ik ook even geneigd om een kerk in te lopen en pal voor altaar of preekstoel God te danken dat ik niet ben zoals ‘die oplichters’ van vandaag.

Ik ben bang dat het zwart van het volk is, daar vooraan in de kerk. Maar of ik daarmee ook rechtvaardig ben in de ogen van God? Wat de anderen doen, zou ik misschien ook wel willen. De afgod Mammon is grijpgraag en voor je het weet ben je in zijn greep. Alle mooie voornemens ten spijt, is in het uur van de verleiding het vlees zwak. „Bidt en waakt”, zei Jezus. We hebben een nieuwe moraal nodig, zei Luyendijk. Hij heeft helemaal gelijk maar kom er maar eens aan. Tegen de grijpgrage klauwen van de duivel ben je weerloos, tenzij je de open hand van je naaste ziet. Tegen de zuigkracht van afgod Mammon ben je machteloos tenzij je in het magnetisch veld van de ware God komt.

In de kerk houden we er in elke dienst een oefening op na om af te kicken van de afgod Mammon. Dat is door te geven. Dat is een daad van obstructie tegen de god die zegt: ”hebben en houden”. Er is altijd wel een goed doel om voor te geven. Hoe royaler je daaraan meedoet, hoe meer je losweekt uit de zuigkracht.

Geldzucht is de wortel van alle kwaad. Door te geven leer je het kwaad bij de wortel uit te roeien. Het is de manier om het SOS te horen en je ziel te redden.

De auteur is scriba van de Protestantse Kerk in Nederland.