Rutte had inderdaad gelijk. Nederland staat regelmatig boven aan de lijst van investeerders in de VS. Niet dankzij ons vlees, aardappelen, groenten of bloemen. Die doen het goed, maar daarmee haal je nog geen topomzet. Ook niet dankzij de eminente kennis die ons land heeft op het gebied van waterbouwkunde of medische expertise, al staan die op topniveau.

De sterrenstatus ontleent Nederland aan het gunstige belastingklimaat voor buitenlandse investeerders. Veel multinationals hebben in ons land hun domicilie, betalen hier (weinig) belasting, maar doen hun operationele activiteiten grotendeels vanuit andere landen. Daarmee haalt Nederland de kop van de lijst van topinvesteerders en streeft het belastingparadijzen als de Maagdeneilanden, de Bahama’s en de Seychellen voorbij.

Voor de Nederlandse belastingbetaler zelf is dat misschien onbegrijpelijk. Zelf ervaart hij immers een hoge fiscale druk. Niet voor niets is er geregeld in de politiek en vanuit het bedrijfsleven de dringende wens te horen de belastingdruk te verlagen.

Daar is ook wel reden toe. Vooropgesteld, niemand ervaart het betalen van belasting als een feest. Wanneer de blauwe envelop met een aanslag op de mat valt, bederft die meningmaal de vreugde van die dag. Maar voor buitenlandse investeringsmaatschappijen en multinationals is ons land een oase. Vaak dankzij afspraken met de fiscus betalen ze heel weinig belasting – soms zelfs niks omdat een tarief van 0 procent wordt overeengekomen. Dat verschil laat bij burgers een wrange bijsmaak na.

Ook vanuit het buitenland is kritiek. Zeker de Europese Unie is kritisch op de voorkeursbehandeling die multinationals van de Nederlandse fiscus krijgen. De EU doet hier al enige tijd onderzoek naar. In 2014 kwam ze met een kritisch rapport over de overeenkomst die Nederland met koffiegigant Starbucks had gesloten. Dat vond Brussel ongeoorloofde staatssteun en daarom kreeg de wereldbekende koffieschenker vorig jaar een naheffing van 25 miljoen euro.

Langzamerhand groeit het besef dat dit soort constructies voor multinationals niet kunnen. De publicatie van de Panama Papers heeft daarbij een nieuwe impuls gegeven aan de roep om het ontduiken of ontwijken van belasting aan te pakken. Daarbij is het probleem dat belastingontwijking minder gemakkelijk kan worden aangepakt als belastingontwijking. Het laatste is strafbaar, het eerste niet. Al zijn er moreel gezien ook grote vraagtekens te plaatsen bij het ontwijken van belasting.

Wil men die ontwijking onmogelijk maken dan is een wetswijziging nodig. Terecht dat president Obama dit stelde toen hij erop gewezen werd dat er binnen de VS ook uitwijkplaatsen zijn zoals Delaware en Nevada. Misschien dat Klein Duimpje nu toch even moet luisteren naar de woorden van de grote reus.