Aboena, noemen de mensen hem in het Syrisch-orthodoxe klooster in Glane, op een steenworp afstand van Duitsland. Het is een veelgebruikte aanspreektitel voor orthodoxe priesters in het Midden-Oosten.

Maar deze aboena is niet doorsnee. Hij zet zich al maanden vanuit de Syrische stad Homs in om christenen die door Islamitische Staat zijn ontvoerd, vrij te krijgen. En niet zonder resultaat. Zo was hij de motor achter de vrijlating van een rooms-katholieke priester, vorig jaar oktober, waarvoor hij later door de paus persoonlijk werd bedankt.

Het is een bloedstollend verhaal, waar de priester alleen over wil praten als zijn anonimiteit is gegarandeerd. Want hij reist nog altijd in het gebied waar Syrië het voor het zeggen heeft.

Hij pakt zijn telefoon erbij, laat een foto zien van hemzelf waarop hij niet te onderscheiden is van een IS-aanhanger. Dezelfde lange baard, dezelfde zwarte kleren. „Die baard heb ik met opzet wat langer laten groeien”, grinnikt hij.

Begraafplaatsen

Dat IS geen organisatie is om mee te spotten, weet de priester als geen ander. De terreurgroep ging de afgelopen jaren tekeer in onder meer twee steden waar vanouds veel christenen wonen: Qaryatain en Sadad. De priester groeide zelf op in Qaryatain. Toen hij het onlangs bevrijde stadje pas bezocht, was de verwoesting enorm. IS-strijders hadden niet alleen kerken verwoest, maar zelfs de bijbehorende begraafplaatsen. „Ik kon zelfs de graven van mijn ouders niet meer herkennen”, zegt hij.

Toch laat hij zich daardoor niet weerhouden om contact met IS te zoeken. „Gisteren nog sprak ik met iemand van IS”, zegt de priester, die de terroristische organisatie steevast „Daesh” noemt. „Ik denk dat de dialoog de enige kans is om weer vrede te krijgen.”

De rooms-katholieke priester die hij wist te bevrijden, werd met 277 andere christenen door IS ontvoerd uit de regio Homs en in een stad in de buurt vastgehouden. „Lange tijd wisten we niets over hun lot; we wisten niet eens of ze nog leefden.”

Gehersenspoeld

De ontvoerders hebben een heel programma voor hun slachtoffers ontwikkeld, weet de priester. „Als iemand ontvoerd wordt, komt hij op een geheime plaats terecht. Daar wordt hij gehersenspoeld. Als je je bekeert, zeggen ze dan, krijg je dit en krijg je dat. Er komen zelfs mensen uit landen als Saudi-Arabië en Qatar die je hierbij helpen.”

Terwijl zijn woorden vertaald worden, speelt de priester met zijn ketting. De kleine blauwe kraaltjes laat hij tussen zijn vingers rollen.

De situatie voor de gegijzelden in de regio Homs veranderde toen de geestelijke een jonge moslim zo ver kreeg om voor hem op verkenning te gaan. „Ik had weleens wat voor hem gedaan, hij had de verantwoordelijkheid iets terug te doen. Zo werkt dat.”

Met onder meer een verborgen camera ging de jonge moslim op pad. Hij slaagde in zijn missie en vond de gegijzelden. Vanaf dat moment ontstond er contact tussen deze christenen en de priester, via briefjes die de stad werden in- en uitgesmokkeld.

In oktober vorig jaar zette de priester met anderen een omvangrijke bevrijdingsactie op touw. Eenheden van het Syrische leger voerden aanvallen uit om IS-strijders af te leiden, terwijl anderen de gegijzelden haalden en hen, verkleed als bedoeïenen, de stad uit wisten te krijgen.

Van de 277 christenen die destijds door IS werden ontvoerd, zijn er intussen 272 op vrije voeten, weet de priester. En hij gaat door, omdat er op andere plaatsen nog altijd christenen gevangen worden gehouden. Van hen zijn sommigen daadwerkelijk gedood.

Bent u bang dat u zelf het slachtoffer wordt op een dag?

Vastberaden: „Nee, ik ben niet bang.” Hij pakt het grote, zilveren kruis vast dat aan een ketting om zijn nek hangt. „Jezus is met mij, maar ook mijn volk is met mij. Iedereen bidt voor mij. Ik voer een geestelijke strijd, en in moeilijke situaties voel ik dat ik kracht krijg.” Hij zwijgt even. „En ook al word ik martelaar, dan nog is dat voor mij een eer.”

Intussen is zijn stad, Homs, voor een belangrijk deel weer in handen gekomen van het Syrische regime. het is er relatief rustig. Hoewel: „Haast iedere dag is er sprake van autobommen en andere ontploffingen. Toch kan het veel erger. Voor ons betekent dit relatieve rust.”

Zoals de meeste christenen in Syrië, staat ook deze priester in het conflict aan de zijde van de Syrische president Bashar Assad. Hij begint een ware lofzang op de Syrische president. „Hij helpt ons, hij zorgt ervoor dat deuren voor ons worden geopend, hij belemmert ons niet in ons geloof, hij heeft sympathie voor ons, hij bezoekt onze kerken, hij wenst ons goede feestdagen”, somt hij moeiteloos op. „De christenen hebben gouden tijden gekend onder Bashar. Ik weet wel dat er ook zaken plaatsvinden die minder goed zijn, zoals het gevangenzetten van politieke tegenstanders, maar het is goed om soms onderscheid te maken tussen Assad en zijn regering. Misschien heeft hij niet alles in de hand en gebeuren er dingen die hij zelf niet wil.”

Hoe moet een christen in Syrië omgaan met de hem omringende moslimmeerderheid?

„Ik wandel vaak met een islamitische geestelijke. Als wij met elkaar kunnen wandelen, kunnen de leden van onze kerk dat ook doen. Want vergeet niet: normale moslims buiten IS-gebied accepteren me gewoon als ik als priester rondloop. Er zijn veel moslims die zelf nooit de Koran lezen.”

U gaat een lezing houden voor het Europees Parlement. Wat kan Europa in uw optiek het beste doen voor Syrië?

„Zorgen dat er geen mensen naar Syrië gaan om daar te moorden”, zegt de priester beslist. „Dat is ook beter voor Europa zelf. Wij bidden dat in Europa niet zal gebeuren wat nu in Syrië gebeurt. Mensen die in Syrië moorden voor IS, zullen bij terugkomst hier óók mensen vermoorden. Daarom is het van groot belang dat Europa de grenzen beter bewaakt. Dat jullie weten wie er binnenkomt en wie er uit gaat.”

Waar heeft uw kerk op dit moment de meeste behoefte aan?

De priester staat op, pakt wat water. Een vertaler wil hem helpen, maar dat staat hij niet toe. „We vragen van het Westen twee dingen. Het eerste is dat westerse regeringen christenen in Syrië helpen om daar te blijven, in alles waar we om vragen. Christenen kunnen voor diversiteit zorgen die het land nodig heeft. Wij willen niet weg, we willen blijven in het land van onze voorvaderen.

Het tweede dat ik vraag is om christenen, als ze tóch vluchten, ook hier goed te behandelen. Dat ze onderwijs krijgen, kunnen integreren, geholpen worden bij gezinshereniging.”

En, zo herhaalt hij nog een keer: „Wees toch voorzichtig met wie je binnenlaat. Mensen die geen barmhartigheid kennen; laat ze je land niet binnenkomen.”

Vragen in Europees Parlement

Redactie binnenland

BRUSSEL. Diverse Nederlandse leden van het Europees Parlement gaan vragen stellen over de manier waarop de Syrisch-orthodoxe priester zijn visum kreeg voor zijn bezoek aan onder andere Nederland. Dat visum werd om niet opgehelderde redenen afgewezen. De priester kon de Europese Unie uiteindelijk slechts bezoeken door bemiddeling van het kantoor van de paus.

De Aramese Beweging voor Mensenrechten (ABM), die de priester naar Nederland haalde, is hier boos over. „Als iemand via Saudi-Arabië hierheen komt, krijgt hij wél een visum”, zegt voorzitter Aziz Beth Aho van ABM.

CDA-Europarlementariër Schreijer-Pierik gaat hierover vragen stellen in het Europees Parlement, kondigde ze aan. Ze vraagt ook andere Europarlementariërs, onder wie SGP’er Belder en CU’er Van Dalen, zich daarbij aan te sluiten.

De Syrisch-orthodoxe priester zou deze week spreken in het Europees Parlement, tijdens een door de christendemocratische Europese Volkspartij georganiseerde conferentie over de alarmerende situatie van Aramese christenen in Syrië. Die bijeenkomst is vanwege terreurdreiging in Brussel echter afgelast. Het is de bedoeling dat de conferentie binnen enkele maanden alsnog plaatsvindt.