Een levensecht tafereel in de watersnoodstraat die vanaf zaterdag in het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen te zien is. Op haar laarzen baggert de monarch door het slik, diep onder de indruk van de ravage. Overal modder, overal troep. Rijen zandzakken. En tot slot BU 3, de botter die door het watergeweld op de kade gesmeten is en daar enkele Spakenburger huisjes vernielde.

De koningin wankelt naar een hekje en verandert daar in een zangeres die onder tromgeroffel de nood van het ondergelopen land verwoordt. „Maar wie worstelt, die komt boven.”

Nederland kwám steeds weer boven, maar elke watersnood was een ramp die diep ingreep. Dat laat het museum het komende seizoen zien onder het thema ”Overspoeld”, dik een eeuw nadat rampspoed het Zuiderzeegebied trof. Centraal staat niet alleen die watersnood van 1916, maar ook het waterbeheer van nu en de dreiging van de toekomst.

Mobiele dijk

De Amsterdamse fotograaf Hugo Schuitemaker dacht het zich in: Wát als mijn huis…? Hij laat dat in de Harderwijkse stadsboerderij zien met grote foto’s en in het huisje aan de overkant van het straatje toont hij het levensecht: daar staan zijn spullen, hoog opgestapeld of met klemmen opgehangen aan het plafond. In afwachting van het water.

Bij het dijkmagazijn uit Andijk ligt het nieuwste snufje om het tij te keren: een mobiele dijk. Binnen tien minuten is hij gevuld met water; een meter hoog. Een uitvinding uit Duitsland die daar al meerdere boerderijen droog hield. Op het binnentalud van de echte dijk is zeil gespannen om wegspoelen door overslaand water te voorkomen.

Bij Reddingsbrigade Nederland kun je op de foto in een reddingspak op de reddingsboot. Er zijn demonstraties, inclusief reddingszwemles in de haven.

De banketbakkerij houdt een geldwerfactie, net als na de vloed van een eeuw geleden. Koop koekjes met een rood kruisje erop, en de helft van de opbrengst gaat naar het Prinses Margriet Fonds van het Rode Kruis.

Verdronken schaap

Klapstuk is de watersnoodstraat. Daar breekt de orkaan los; regen klettert neer; telegrammen vertellen van de ramp die het gebied rond de Zuiderzee in januari 1916 trof. Dan schuifelen de bezoekers met koningin Wilhelmina mee. Zíj op laarzen door de modder, meelevend met radeloze bewoonsters. Toeristen stilletjes op de steiger ernaast, langs de ravage.

De stank die het Zuiderzeemuseum iedereen belooft die het rampgebied betreedt, hing er gistermiddag tijdens de perspresentatie nog niet. Maar hoe langer de blubber het straatje bedekt, hoe langer die poot van het verdronken schaap omhoog steekt, hoe langer dat halfvergane meubilair daar ligt als toonbeeld van een ontregelde samenleving…

En zo lang ook stapt de vorstin hier voort om mee te leven, om klachten te horen over slecht dijkbeheer, en om te luisteren naar die oude vrouw die vertelt hoe dat vissersvaartuig daar verderop het huis van haar zus Jansje verwoestte. Het was de watersnood van toen.

Zo hoog

Met vijf stappen zijn bezoekers terug in 2016. In een van de huisjes zijn er ”tips voor thuis”, over voorbereidingen op overstromingsgevaar. Een animatiefilmpje laat zien hoe snel Enkhuizen bij een dijkdoorbraak onderloopt. Wie zijn postcode intoetst, krijgt te zien hoe hoog het water daar maximaal kan komen te staan.

Klik hier voor een timelapse en hier voor een video.