Smijtegelts bekendste preken zijn die over de Heidelbergse Catechismus: ”Des christens enige troost”. Achter deze verzameling van 
52 preken over 52 zondagen waren oorspronkelijk nog 5 andere preken opgenomen. Die vormden het ”Kort begrip”, waarin Smijtegelt de hele catechismus nog eens weergeeft. Deze vijf preken zijn hertaald in hedendaags Nederlands en ingeleid door neerlandicus C. Bregman, onder de titel ”De enige troost in leven en sterven” (uitg. Den Hertog, Houten; 17,90 euro). Aan Bregman een paar vragen.

Hoe tijdgebonden zijn Smijtegelts preken; hoe actueel zijn ze nog na 300 jaar?

„Natuurlijk hebben veel preken tijdgebonden elementen, zeker ook als Smijtegelt ingaat op de gebeurtenissen van zijn tijd, zoals ziekten onder mens en dier, natuurrampen en oorlogen. Niet alles is hierin voor ons relevant, maar als hij corruptie door overheidspersonen fel afwijst, dan heeft hij hierin toch ook nog wat te zeggen. En hoe scherp hij de verantwoordelijke autoriteiten ook vanuit Gods Woord weet te bekritiseren, hij wil niet dat het volk zich als oproerkraaiers gaat gedragen. Ook zo’n boodschap is voor ons nog steeds actueel.”

Smijtegelt kiest vaak voor het noemen van de kenmerken of kentekenen van het ware geloof. Gaat het hem om de kenmerken in de gelovige, of om Jezus Christus en Die gekruisigd?

„Zijn preken zijn vooral in die zin nog actueel dat ze vaak ingaan op de vragen van het hart. Het zijn geen geleerde verhandelingen of gepolijste redevoeringen, maar toespraken recht op de man af. Hij gebruikt gewone woorden, de tekst wordt kort en krachtig uitgelegd en dan begint de toepassing. Die toepassing kan breed zijn en dus ook betrekking hebben op het maatschappelijke en politieke leven. Maar Smijtegelt zou Smijtegelt niet zijn als hij niet steeds op de vragen van het hart ingaat. Hoe staat de mens tegenover God? De onbekeerden wordt het oordeel aangezegd, maar zij worden ook opgeroepen om tot de Heere terug te keren en Hem te dienen. Dan kan hij bijzonder evangelisch zijn en erop aandringen om de goede keus te maken. Maar hij kan ook scherp onderscheid maken tussen schijn en wezen. Smijtegelt is echter op zijn best als hij de kleinen in de genade troost door hun moed in te spreken. Hij doet dat vooral door het benoemen van ken­tekenen. Op deze manier –en dat is soms via een omweg– wijst hij zijn hoorders toch op Jezus Christus en Die gekruisigd.”

Veel van zijn preken zijn meer gericht op de kleinen in de genade dan op de verzekerden. Is dat ook bij deze vijf preken zo?

„Smijtegelt had een pastoraal bewogen hart. Daarom zaten juist bij hem mensen in de kerk die bekommerd waren om hun zaligheid. Het is een bekend feit dat hij meer de bekommerden op het oog had dan de verzekerden in de genade. Hij zal in de pastorale praktijk de eerste groepering ook veel meer tegengekomen zijn dan de tweede. In dit boekje, ”De enige troost in leven en sterven”, is dat echter niet zozeer van toepassing. Dit boekje is een samenvatting van de Heidelberger in vijf preken. De leer wordt krachtig uitgelegd en de toepassing komt vanuit de behandelde stof. Het valt dan op dat Smijtegelt voor de hele gemeente een woord heeft.”

Wat maakt Smijtegelt zo geliefd?

„Je voelt dat hij heel dicht bij je staat. Hij geeft voorbeelden, en betrekt de actualiteit van zijn dagen in de prediking. En wat hem vooral zo aantrekkelijk maakt, is dat hij al prekend een gesprek voert met de gemeente. De gemeente mag geen antwoord geven, maar dat doet Smijtegelt wel voor haar. En als dan de diepste vragen van het hart aan de orde komen, kan het niet anders of je moet wel luisteren naar wat deze prediker uit vervlogen tijden ook nu nog te zeggen heeft.”