De politieke macht van evangelicalen stamt uit het einde van de jaren ’70. Onder leiding van televisiedominee Jerry Falwell Sr. ontstond de Moral Majority – een rechtse beweging die zich inzette voor thema’s als het tegengaan van abortus en behoud van het traditionele gezinsleven. Vrijwel gelijk bleek de invloed van de beweging: grotendeels dankzij haar steun werd Ronald Reagan in 1980 tot president gekozen. Ook George W. Bush dankte zijn herverkiezing in 2004 aan de massale opkomst van evangelicale kiezers.

Sinds 2004 hebben andere stromingen in de Republikeinse Partij meer invloed gekregen. Toch wist Rick Santorum in 2012 dankzij conservatieve en evangelicale kiezers de strijd tegen Mitt Romney lang vol te houden. Trump heeft een methode gevonden om een deel van de evangelicalen aan zich te binden. Het verhaal dat zij grotendeels aan Trumps kant staan is incorrect, zo toonde Christianity Today eerder deze week aan. Maar het gedeelte dat hem steunt is substantieel en tot op heden voldoende om Ted Cruz in een aantal staten de overwinning te ontnemen.

Volgzaamheid grondvlak neemt af

Ironisch genoeg komt Trumps belangrijkste steunbetuiging van de zoon en naamgenoot van Falwell: Jerry Falwell Jr. Hij is de president van Liberty University (Virginia), een belangrijk instituut in de evangelicale wereld. Zijn endorsement was overigens gelijk een bewijs van de versplintering van dit machtsblok. Bij de voorverkiezingen stemde slechts 8 procent van de Liberty University studenten op Trump. Een steunbetuiging van Falwell Sr. had veertig jaar geleden voor massale steun aan diens kandidaat gezorgd. De evangelicalen zijn echter minder volgzaam geworden ten opzichte van hun leiders.

Dat is ook bij de tegenstanders van Trump te zien. Russell Moore, de ethisch leider van Southern Baptist Convention, verzet zich bijvoorbeeld al maanden tegen de opkomst van de vastgoedmagnaat. Inmiddels wil hij niet eens meer als evangelical bestempeld worden zolang een substantieel deel van deze groep Trump steunt. De twee belangrijkste nieuwsbronnen voor evangelicalen –Christianity Today en The Christian Post– hebben eveneens zich uitgesproken tegen Trump. Voor laatstgenoemd medium was dit de eerste politieke stellingname sinds de oprichting. Dit verzet heeft eveneens weinig effect. De evangelicale kiezer is zelfstandig gaan denken.

Persoonlijk geloof verliest doorslaggevende rol

Een andere oorzaak voor de steun aan Trump is dat de christelijke rechten en vrijheden steeds meer onder druk komen te staan. Voor veel evangelicalen is dit een groot punt van zorg. Trump presenteert zichzelf als degene die deze rechten en vrijheden zal beschermen. Gecombineerd met zijn imago als man die zaken voor elkaar krijgt, tellen evangelicalen hun knopen. Trump mag dan misschien wat verder bij hen vandaan staan, maar onder zijn hoede kalft hun positie in de samenleving in ieder geval niet verder af. De Republikeinse koploper speelt daar handig op in door zijn tegenkandidaten weg te zetten als mensen die vooral praten, maar weinig voor elkaar krijgen.

Dat is een grote verschuiving ten opzichte van het verleden. Voorheen stemden evangelicalen en masse op de meest christelijke kandidaat. Het was ondenkbaar geweest dat iemand als Trump hun steun had gekregen in dat geval. De vastgoedmagnaat vloekt en beledigt aan de lopende band, ziet zelden een kerk van binnen en is aan zijn derde huwelijk bezig.

Nu spelen andere zaken een rol. Niet alleen de bescherming van rechten, maar ook vrijemarktdenken is een factor in het stemgedrag van evangelicalen. Zeker voor de aanhangers van het welvaartsevangelie –wie gelooft, krijgt rijkdom en gezondheid– is dit een belangrijke notie. Niet voor niets steunen veel van hun leiders Donald Trump.

Wie is echt evangelicaal?

Het werpt ook de vraag op wie de echte evangelicalen zijn. Volgens onderzoeker David Kinnaman is de grootte van de groep opgeblazen. Zijn instituut Barna publiceerde eind februari een peiling waaruit bovendien bleek dat actief praktiserende christenen veel negatiever over Trump denken dan evangelicalen in het algemeen. Een exit poll in Missouri liet vorige week eenzelfde beeld zien. Onder christenen die minimaal één keer per week naar de kerk gaan, haalde Ted Cruz een absolute meerderheid. Trump was echter populairder onder kiezers die enkele keren per jaar een dienst bezoeken.

De evangelicale beweging is door de populariteit van Trump in een identiteitscrisis gekomen. Veel leiders uit het anti-Trump kamp zoeken naar antwoorden en schrijven hier talloze artikelen over. Eén tendens lees je overal terug: deze verkiezingen zullen leiden tot een herbeoordeling van wat ‘evangelicaal zijn’ inhoudt. Het zal vermoedelijk zorgen voor een zuivering waardoor de groep kleiner wordt. Dat leidt tot machtsverlies. Veel evangelicalen zullen echter zuiverheid boven macht stellen. En in het ideaal van zuiverheid valt Donald Trump onmogelijk in te passen.

verkiezingenVS.com