Fred Bennett en zijn vrouw Betty uit Chattanooga (Tennessee) waren jarenlang kerngezond. Toen ze eenmaal de zestig waren gepasseerd, kwamen de problemen. Als gevolg van een verwaarsloosde blaas­ontsteking kreeg Betty een infectie in haar nieren waarvoor ze in het ziekenhuis moest worden opgenomen. Een week lang was ze hard ziek en lag ze op de intensive care. Toen ze na tien dagen werd ontslagen, kreeg ze een rekening mee van ruim 70.000 dollar. Of ze maar snel wilde betalen.

Deze ziekenhuisopname was het begin van een reeks. In een periode van zes jaar lag zowel Fred als Betty ieder meer dan tien keer in het ziekenhuis. Ze ondergingen diverse operaties. Fred werd ook nog twee keer getroffen door een hartaanval, met als gevolg een ingrijpende en kostbare hart­operatie.

De ziektekosten die de Bennets moesten betalen, bedroegen die jaren in totaal enkele honderd­duizenden dollars. Zo’n hoog bedrag valt door de gemiddelde Amerikaan niet op te brengen. De meeste burgers in de VS zijn daarom blij dat er verzekeringen zijn, als ze de premie tenminste kunnen betalen. Want die is doorgaans niet misselijk. Miljoenen zijn echter te arm en bleven daarom jarenlang niet of onvoldoende verzekerd. Gevolg was dat ze zelden of nooit naar de dokter gingen, ook als dat medisch gezien wel nodig was.

President Obama heeft daar door het invoeren van de Patient Protection and Affordable Care Act een einde aan gemaakt. Elke burger is verplicht zich voor ziektekosten te verzekeren. Wie dat niet doet, moet jaarlijks een extra bedrag aan belasting betalen. Deze regeling, bekend geworden als Obamacare, is bepaald niet onomstreden. Veel mensen vinden dat de overheid zich niet met dit soort zaken moet bemoeien. Iedereen moet vrij zijn om zich wel of niet te verzekeren.

Misbruik premiegeld

De premie betalen konden de Bennets wel. Ze zijn niet onbemiddeld. Toch zijn ze al bijna twintig jaar onverzekerd. Dat willen ze ook blijven, want ze hebben principiële bezwaren tegen ziektekostenverzekeringen. „Mijn belangrijkste reden daarvoor is dat er met premiegelden dingen worden gedaan, waar ik op grond van mijn Bijbelse levensovertuiging onoverkomelijke bezwaren tegen heb. Ik wil bijvoorbeeld niet dat mijn geld wordt gebruikt voor het betalen van een abortus”, zegt Fred Bennett.

Het echtpaar draaide toch niet voor alle kosten van de vele ziekenhuisopnames op. Ze zijn aangesloten bij de organisatie Medi-Share, een collectief van christenen die elkaar helpen bij het betalen van dokters­rekeningen.

Medi-Share ontstond in de eerste helft van de jaren tachtig van de vorige eeuw. Directe aanleiding was de financiële nasleep van een ernstig auto-ongeluk dat Bruce Hawthorn, predikant uit Barberton (Ohio), in 1982 overkwam. Daarbij verloor de predikant zijn vrouw en dochter. Ds. Hawthorn bleef zitten met een ziekenhuisrekening van 54.000 dollar, die hij niet kon betalen. De predikant wendde zich tot zijn kerkelijke gemeente en vroeg hulp. De giften die daarop binnenkwamen, overtroffen verre zijn behoefte. Dat bracht de predikant op het idee om een organisatie op te richten waarbij christenen elkaar helpen in het dragen van de last van ziektekosten.

Zo ontstond de Christian Brotherhood. Later werd de naam gewijzigd in Medi-Share. Inmiddels heeft deze organisatie 80.000 leden, verspreid over heel Amerika. Maandelijks brengen de deelnemers aan dit collectief 4 miljoen dollar bijeen om de ziektekosten van de leden te betalen.

Het lidmaatschap van de Bennetts betekende dat hun rekeningen werden betaald. „We zijn nooit 1 dollar tekortgekomen”, zegt Fred. „Sterker, we werden er zelfs rijker van, want mensen stuurden ons niet alleen geld, maar schreven ook brieven die ons bemoedigden. Schenkers vertelden ook voor ons te bidden. Dat was ons nog meer waard dan de financiële ondersteuning.”

Galatenbrief

Behalve de organisatie Medi-Share bestaan er in de VS ten minste nog drie collectieven van christenen die elkaar helpen bij het dragen van de ziektekosten. Het zijn Christian Healthcare Ministries, Liberty Healthcare en Samaritan Ministries.

Elk van deze organisaties heeft als basis­gedachte de opdracht uit Galaten 6:2: „Draagt elkanders lasten en vervult alzo de wet van Christus.” „Dat gebod geldt nog steeds”, zegt J. Michael Sharman, advocaat uit Culpeper (Virginia). „De gelovigen vormen samen één lichaam en daarom hebben we de taak elkaar tot een hand en een voet te zijn. Net zoals in de eerste christengemeente zijn we er niet alleen mét elkaar, maar ook vóór elkaar. We proberen te laten zien dat in de 21e eeuw het lichaam van Christus nog net zo vitaal is als in de eerste eeuw. Dat is een getuigenis tegenover de wereld en tegenover de kerk.”

Voor drie van de vier organisaties geldt als voorwaarde voor deelname in het collectief dat men belijdt gelovig christen te zijn. Bij de aanmelding moet een aspirant-lid daarom een brief voegen waarin hij uitlegt wat hij inhoudelijk belijdt, hoe hij tot geloof is gekomen en wat het geloof concreet voor hem betekent. Wekelijkse kerkgang is ook een harde voorwaarde.

Bij de afdeling van Samaritan Ministries in de staat Texas moet daarbij ook een verklaring van de lokale predikant worden gevoegd dat de betrokkene inderdaad de zondagse diensten wekelijks bezoekt. Bovendien moet de inschrijver verklaren dat hij niet rookt, niet drinkt, geen drugs gebruikt en geen buitenechtelijke relatie heeft.

Te streng

Op deze strenge toelatingsregels is kritiek. Charles Curran, ethicus aan de Southern Methodist University in Dallas (Texas), vindt ze onjuist. „Een voorganger heeft ambtsgeheim. Hij mag niet zomaar alles vertellen van hetgeen hij uit zijn pastorale praktijk weet, en zeker niet als het gaat om een aanmeldprocedure. Ook de voorwaarde dat men gelovig moet zijn, past niet bij wat Jezus ons heeft geleerd. Het is juist zaak dat bijvoorbeeld een verslaafde hulp geboden wordt. Hij is een mens in nood. In het Evangelie lezen we de vraag: „Wie is mijn naaste?” Het antwoord is: „De medemens in nood.” Kenmerkend voor een christen is dat hij zich de nood, ook de financiële, van de medemens aantrekt. Exclusief hulp bieden aan medechristenen is onchristelijk.” De enige organisatie die hier volgens Curran oog voor heeft, is Liberty Healthcare. Die stelt actief kerkbezoek niet als voorwaarde voor toelating.

Geen garantie

Seculiere juristen voeren nogal eens aan dat de christelijke collectieven feitelijk een verkapte vorm van verzekeren zijn. Dat bestrijden de genoemde organisaties. Na lange procedures hebben ze inmiddels in 26 staten van Amerika erkenning als een alternatief voor de reguliere, verplichte ziektekostenverzekering. Dat betekent dat deelnemers aan een collectief geen extra belasting hoeven te betalen omdat ze on­verzekerd zijn. Die belastingopslag is inmiddels ruim 325 dollar voor iedereen van 26 jaar of ouder.

„Het grote verschil met een verzekering is dat wij geen enkele garantie kunnen geven dat een rekening wordt betaald”, zegt advocaat Sharman. „God moet de harten van vermogende mensen beroeren, zodat de portemonnee opengaat en mensen in financiële nood hulp krijgen. Onze enige garantie is dat God in de Bijbel heeft beloofd dat Hij de gebeden verhoort. Voor een seculier iemand is dat maar een wankel iets, voor een christen is dat een rotsvaste zekerheid.”

Mensen die zich aansluiten bij een collectief betalen vaak een beperkte maandelijkse bijdrage. Daaruit kan doorgaans slechts een deel van de ziektekosten van deelnemers worden betaald. Het andere deel moet komen uit vrijwillige bijdragen van milde gevers. Een belangrijke taak van de collectieven is leden te informeren over de financiële nood van deelnemers die te maken hebben gekregen met dokters­bezoeken en ziekenhuisopnames. Daarom zitten er in het maandelijks mededelingenblad van Medi-Share steevast enkele bladzijden waarop mensen hun medische en financiële situatie beschrijven. Altijd wordt het bedrag genoemd dat mensen moeten betalen en hetgeen ze (inmiddels) hebben. Lezers van het blad die zich aangesproken weten door een bepaald geval kunnen dan geld overmaken, al dan niet via hun plaatselijke gemeente.

Afdingen

Overigens doen de organisaties vaak meer dan vragers en gevers met elkaar in contact te brengen. Vaak zitten juristen namens de patiënt met de artsen of de zorginstelling om de tafel om af te dingen op de gedeclareerde bedragen. Dat heeft in veel gevallen resultaat, omdat specialisten en ziekenhuizen nogal eens uitgaan van standaardbedragen voor een bepaalde behandeling. Wanneer advocaten aan kunnen tonen dat een handeling niet daadwerkelijk of slechts gedeeltelijk is uitgevoerd, wordt dat bedrag nogal eens gecorrigeerd.

Een voorbeeld: Theresa Bixby uit Greenville (South Carolina) moest voor de behandeling van borstkanker in totaal 301.540 dollar betalen. Door onderhandelen wist de advocaat van Christian Healthcare Ministries (CHM) daar 220.900 vanaf te praten. Het resterende bedrag, 80.640 dollar, werd betaald door de leden van het CHM-collectief. „Dit is bepaald geen incident”, weet advocaat Sharman.

Mensen die aangesloten zijn bij een christelijk collectief zijn overigens sowieso goedkoper uit dan degenen die een reguliere verzekering afsluiten. Neem Holly Johnson, een inwoner van de staat Indiana. Zij betaalde voor haar gezin (man, vrouw en twee kinderen) 728 dollar per maand aan verzekeringen en had bovendien een eigen risico van 13.200 dollar. Dat betekende dat zij –in geval van ziekte– 21.936 dollar kwijt was voordat ze bij haar verzekering kon aankloppen. Anderhalf jaar geleden sloot ze zich aan bij Liberty Healthshare. Nu betaalt ze 449 dollar per maand en heeft ze een eigen risico van 1500 dollar. In een jaar van ziekte is zij maximaal 6888 dollar kwijt.

„We zijn niet overgestapt om het geld, maar we zijn wel veel goedkoper uit”, zegt Johnson. „De reden is dat we door het maatschappelijk en politiek debat over de invoering van Obamacare ons bewust zijn geworden van de bezwaren tegen seculiere zorgverzekeringen.”

Eigen vrijheid

De bezwaren van orthodoxe christenen –en ook wel van niet-christelijke conservatieven– betreffen niet alleen het aanwenden van premiegelden voor ethisch verwerpelijke ingrepen zoals abortus en sommige vormen van genetisch onderzoek. Een belangrijk kritiekpunt is ook dat de overheid te veel de individuele vrijheid van burgers beknot door hun verplichte verzekeringen op te leggen. Daar willen Amerikanen, die zeer op hun individuele vrijheden zijn gesteld, niets van weten.

Daarnaast is er een voortdurende vrees dat de belastingen te hoog worden. Men ziet Obamacare als een vorm van socialisme. Dat wijzen ze radicaal af. God heeft rijk en arm geschapen. De armen mogen het geld van de rijken niet begeren, zo is de redenering.

Feit is wel dat met de invoering van Obamacare de collectieven zoals Samaritan Ministries en Medi-Share explosief zijn gegroeid. Katie Lamb, zelfstandig fotografe in Houston (Texas), was een van de mensen die toen de overstap maakten. „Ik ben heel gelukkig dat ik die keus heb gemaakt. Je voelt je als deelnemer aan Samaritan Ministries geborgen. Het is alsof je lid bent van een groot gezin. Je leeft met elkaar mee. Vooropstaan het gemeenschappelijk geloof en het aanhoudend gebed. Daaruit komt voort dat je het geld dat je van God kreeg mag delen met anderen. Dat maakt rijk.”