Zoals de voorzitter van het Britse parlement voortdurend en zonder veel effect ”orde, orde” roept, zo heeft de leiding van de Republikeinse Partij de achterliggende maanden steeds ”eenheid, eenheid” geroepen. Het scheen allemaal tevergeefs. De campagne was fel, de debatten soms op het onbeschofte af – vooral door toedoen van Trump.

In het debat van donderdag tussen de vier overgebleven kandidaten werd voor het eerst enig resultaat geboekt. Hoewel er stevige noten werden gekraakt, was de toon gematigder. Ook Trump was onder de indruk van de beschaafde manier van discussiëren.

De voorzitter van de partij, Reince Priebus, liet weten dat de winnaar kan rekenen op de steun van de hele partij. Hoewel hij dit eerder had gezegd, werd dit in de media wel opgepakt als een punt achter de discussie of de partijleiding zich wel achter Trump zou stellen wanneer die zou winnen.

Daarmee is niet gezegd dat de partijleiding de miljardair als presidentskandidaat begeert. Zeker niet. Maar zijn belangrijkste concurrent, Ted Cruz, wil het bestuur evenmin, omdat hij min of meer even radicaal is.

Tot nu toe hebben alleen de gouverneurs van Maine en New Jersey en één senator onverbloemd hun steun aan Trump gegeven. De rest van de partijbonzen wacht af. Uiteindelijk hebben ze nog liever Cruz dan Trump.

Cruz heeft zijn achterstand op Trump de achterliggende behoorlijk ingelopen. Tot nu toe heeft 34 procent van de Republikeinen op Trump gestemd en 28 procent op Cruz. Donderdagavond werd bekend dat voormalig kandidaat Ben Carson zich achter Trump stelt. Dat zal overigens geen grote wijziging brengen. Slechts een kwart van de achterban van Carson gaat naar Trump, de rest naar verwachting naar Cruz en Rubio.

Van groot belang zijn de voorverkiezingen die voor dinsdag gepland staan in Florida, Illinois, Missouri, Ohio en North Carolina. In de vier eerstgenoemde staten geldt het principe dat de winnaar alle stemmen krijgt. Wanneer Trump in twee of drie van deze staten de buit binnenhaalt, is hij nagenoeg onverslaanbaar geworden. In de meeste peilingen staat Trump bovenaan. Tegelijk heeft Cruz de laatste dagen succes en verraste hij de vastgoedmagnaat al bij diverse voorverkiezingen.

Rubio hoopt dat hij in zijn thuisstaat, Florida, wint. Maar dat is beslist niet zeker. Op dit moment heeft Trump daar in de peilingen een grote voorsprong. Als Rubio verliest, staat hij buitenspel.

Degene die de meeste supporters van Rubio aan zijn kant zal krijgen, is Ted Cruz. John Kasich staat in zijn thuisstaat Ohio aan kop. Helder is: Trump maakt dinsdag behoorlijk kans te winnen, maar hij is er nu nog niet.

Spannende vraag blijft wat het geheim van Trump is. Rhys H. Williams, socioloog aan de Loyola University Chicago, verklaart zijn succes vooral uit de onvrede bij veel Amerikanen over het politiek establishment. „De beleving van veel mensen is dat grootheid van Amerika in rap tempo afbrokkelt. De economische problemen zijn groot. De rol van de VS in de wereld wordt kleiner. Het lukt bij voorbeeld maar niet om in het Midden-Oosten orde op zaken te stellen. De immigratieproblematiek lijkt ook onoplosbaar. Trump zegt dat allemaal hardop. Hij doet dat in klare taal en heeft ook bewezen dat hij ondanks tegenslagen iets kon bereiken. Daar hebben Amerikanen respect voor en dat geeft hen vertrouwen. De kiezer zoekt iemand met charisma die belooft Amerika weer op de kaart te zetten. Trump beantwoordt aan dat beeld. Of hij inhoud heeft, telt nauwelijks.”