Rutte arriveerde maandagochtend bij het gebouw waar de top van regeringsleiders en staatshoofden van de EU met Turkije wordt gehouden. Ook de Duitse bondskanselier Angela Merkel kwam vroeg aan. Zij sprak niet, zoals gebruikelijk, met de pers bij binnenkomst.

Rutte en Merkel hadden zondagavond al overleg met de Turkse premier Ahmet Davutoglu. Ook voorafgaand aan de top zullen er zogeheten bilaterale gesprekken plaatsvinden.

Rutte zei hierover dat „deze gesprekken bedoeld zijn om vandaag echt zo groot mogelijke stappen te zetten”. De premier wilde weinig zeggen over toezeggingen aan Turkse kant. Rutte onderstreepte dat het gaat om „in gezamenlijkheid te komen tot een gezamenlijke aanpak”.

Europa en Turkije spraken in november af samen de migratiecrisis aan te pakken. In ruil voor onder meer geld moest Turkije de grens met Griekenland dicht houden en de opvang in vluchtelingenkampen verbeteren. Maar nog steeds maken grote groepen migranten de oversteek naar Europa.

Turkije wil onder meer dat Europa erkende vluchtelingen uit de Turkse kampen overneemt. Rutte zei hierover dat deze ‘luchtbrug’ pas van kracht kan gaan „als de nul in zicht is”. Dan zou de Europese Unie bereid moeten zijn Turkije „verlichting te brengen”, aldus Rutte. Hij voegde toe dat het dan om „veel lagere aantallen migranten” zou moeten gaan dan die nu illegaal naar Europa komen.

Rutte noemde het „moeilijk in te schatten” of het moment al daar is om Turkije die verlichting te gaan geven. De Turken moeten dan bovendien eerst bereid zijn niet-Syrische migranten, die geen recht hebben op asiel in Europa, terug te nemen, zei Rutte.

Of de top de verdeeldheid in Europa over de aanpak van de migratiecrisis kan wegnemen, is de vraag. „Dat is afwachten”, zei Rutte. „Ik zie perspectief om stappen te zetten.”