De speciale gezant van de Verenigde Naties voor Syrië, Staffan de Mistura, maakte deze week bekend dat de vredesonderhandelingen over Syrië twee dagen zijn uitgesteld, tot 9 maart. Ondertussen lijkt de wapenstilstand in Syrië, ondanks dagelijkse schendingen, stand te houden. Volgens de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, John Kerry, was er in Syrië echter geen sprake van een wapenstilstand maar van het tijdelijk „stoppen van de vijandelijkheden.”

De afgelopen dagen vielen er allerlei op het eerste gezicht tegenstrijdige ontwikkelingen te bespeuren. Kerry had al over een ”plan B” voor Syrië had gesproken. Daarmee bedoelde hij de opdeling van het land. Vervolgens begon ook zijn Saudische ambtgenoot Jubeir hiermee te dreigen. Het Saudische plan B betreft echter een grondinvasie om zo nodig met geweld de Syrische president Assad te verdrijven.

De Saudische generaal Ahmed Asseri onthulde tegenover Reuters dat enkele weken geleden de ministers van Defensie van 49 landen bij elkaar waren gekomen bij de NAVO in Brussel. Volgens Asseri was hier „op politiek niveau” de noodzaak besproken van een grootschalige grondinvasie in Syrië. Hij voegde hier aan toe dat „Saudi-Arabië zal participeren op het moment dat besloten is hoeveel troepen er nodig zijn en waar die naartoe moeten gaan.”

Deze woorden van de Saudische generaal contrasteren scherp met de bedoeling van het huidige staakt-het-vuren in Syrië. Dat moet juist een vreedzame oplossing mogelijk maken. Saudi-Arabië is tevens begonnen om op de Turkse luchtmachtbasis Incirlik een vloot van gevechtsvliegtuigen op te bouwen.

Opvallend was tevens dat de Russische onderminister van Buitenlandse Zaken, Ryabkov, onlangs tijdens een persconferentie openlijk sprak over een nieuwe staatsstructuur in Syrië. Ryabkov zei te hopen dat „de deelnemers aan de Syrische vredesonderhandelingen het belang zullen begrijpen van het oprichten van een federale republiek in Syrië.” Volgens Arabische analisten sprak Ryabkov hier niet op persoonlijke titel, maar gaf hij eerder de visie van het Kremlin weer.

In Arabische media veroorzaakten het plan B van John Kerry en de woorden van Ryabkov grote consternatie. De huidige kaart van het Midden-Oosten kwam tot stand door het Sykes-Picotverdrag uit 1917. De vraag werd gesteld of het Midden-Oosten nu aan de vooravond staat van een nieuwe opdeling. Nu op basis van een geheim ”Kerry-Lavroverdrag”.

Waarschijnlijk is dit alles niet naar de zin van het regime in Damascus. Dat is echter niet meer in staat een vuist te maken. Dankzij de Russisch-Iraanse ondersteuning is de positie van het regime veiliggesteld. De keerzijde is echter dat de werkelijke beslissingen niet langer in Damascus worden genomen, maar in Moskou en Teheran.

Diplomatieke schijn camoufleert vaak een geheel andere werkelijkheid. Volgens het Amerikaanse blad The Wall Street Journal zou de Amerikaanse minister van Defensie, Carter, gezegd hebben dat de Verenigde Staten „Rusland werkelijk pijn willen laten lijden in Syrië.” In de Arabische wereld vermoeden velen echter dat Rusland en de VS consensus hebben bereikt over Syrië. Die zou neerkomen op het einde van de huidige Syrische eenheidsstaat.

Washington spreekt over een opdeling, terwijl Moskou het over federalisme heeft. Dit zou gedeeltelijk verklaren waarom landen als Turkije en Saudi-Arabië al weken dreigen met een grondinvasie in Syrië.

Het is vrijwel zeker dat de Koerden in een opgedeeld of federaal Syrië een eigen autonoom gebied zullen krijgen dat zich langs de Turks-Syrische grens zal uitstrekken. Even zeker is dat Turkije dit nooit zal accepteren. De Turkse militaire top lijkt weinig te voelen voor een militaire actie op Syrisch grondgebied.

Sommigen suggereren dat de Verenigde Staten met hun voortdurende steun voor de Syrische Koerden juist de bedoeling hebben om de Turkse president Erdogan tot een grondinvasie in Syrië te verleiden. De kans is groot dat een dergelijke militaire campagne desastreus zal verlopen voor Turkije. Dat zal tot een erosie van de macht van Erdogan leiden.

Dit zou echter precies de bedoeling zijn van de Verenigde Staten, die tot de conclusie zijn gekomen dat het politieke beleid van Erdogan steeds problematischer is geworden. Washington en Moskou beschouwen de Syrische Koerden beide als bondgenoten. Turkije is erin geslaagd zowel de VS als Rusland van zich te vervreemden. Nadat Turkije vorig jaar een Russische straaljager neerschoot zint Moskou bovendien op wraak.

Saudi-Arabië zal op zijn beurt de soennitische geloofsgenoten in Syrië te hulp willen schieten. In Irak werden de soennieten de grote verliezers omdat ze ingeklemd kwamen te zitten tussen de Islamitische Staat en de sjiitische regering in Bagdad. Het Saudische koninkrijk wil een herhaling in Syrië voorkomen.

Alle besluiten van de Veiligheidsraad benadrukten steeds de geografische eenheid van Syrië, maar velen vrezen dat dit na vijf jaar bloedige oorlog in Syrië een gepasseerd station is.