Fenech Adami bracht Malta in Europese schoot
De nieuwe Maltezer president Eddie Fenech Adami had in zijn politieke loopbaan één belangrijk doel: de toetreding van zijn land tot de Europese Unie. Toen dat doel was bereikt, nam hij afscheid als premier van de kleinste nieuwe lidstaat. Maandag is hij gekozen tot president van Malta.
Fenech Adami was de langstzittende leider van een politieke partij in Europa. Het beleid van de nu 70–jarige politicus kenmerkte zich door een behoudende opstelling en conflictbeheersing.
Fenech Adami was advocaat, toen hij in 1962 voor het eerst kandidaat was voor de Nationalistische Partij. Vier jaar later kwam hij in het parlement en in 1977 werd hij partijleider.
De jaren zeventig stonden in Malta in het teken van het bewind van de Labour–leider Dom Mintoff en diens socialistische extremisme. Mintoff legde de nadruk op Malta’s onafhankelijkheid en trok de banden met landen als Libië en Noord–Korea sterk aan. De politiek in Malta was vaak ronduit agressief, compleet met knokploegen. Door politiek geweld kwamen zelfs twee mensen om het leven.
Fenech Adami stak in de beginjaren van zijn partijleiderschap mat af tegen het fanatisme van Mintoff, maar juist die bescheidenheid bracht hem zijn populariteit. Zijn onberispelijke levensstijl, Fenech Adami’s toewijding aan zijn vrouw en vijf kinderen en zijn sterke katholieke geloof bleken een grote aantrekkelingskracht te hebben.
Pas in 1987 slaagde Fenech Adami er in zijn partij in de regering te brengen. Sindsdien was hij premier, met een onderbreking van 22 maanden. Van 1996 tot 1998 proefde Labour weer even aan de macht, maar een interne coup door aanhangers van Mintoff belemmerde de toenmalige premier Alfred Sant zijn werk voort te zetten en bracht de Nationalistische Partij terug aan het bewind.
Fenech Adami heeft altijd de voorkeur gegeven aan consensus boven confrontatie, wat hem in Malta de reputatie gaf soms een zachte heelmeester te zijn. Politieke tegenstanders gaf hij liever een positie als ambassadeur of zelfs het presidentschap dan ze openlijk af te maken.
Fenech Adami pakte het logge ambtenarenapparaat in het kleine land onvoldoende aan. Hij bracht slechts oppervlakkige veranderingen aan in andere instanties die aan reorganisatie toe waren. Zijn sterke katholieke geloof voorkwam dat Malta zijn sociale en familiewetgeving in lijn bracht met de Europese normen.
Zijn conservatisme bleek de Maltezers echter goed te bevallen en zij beloonden Fenech Adami door zijn grootste droom in vervulling te brengen: toetreding tot de Europese Unie.
De Nationalistische Partij diende direct na Fenech Adami’s aantreden als premier in 1987 al een verzoek in bij de Europese Unie tot toetreding, maar Sant liet de aanvraag tijdens zijn korte bewind in de koelkast zetten. Als allereerste regeringsdaad na zijn herverkiezing belde Fenech Adami met toenmalig voorzitter Oostenrijk om de aanvraag te hernieuwen. De voor– en tegenstanders bestreden elkaar in Malta op het scherpst van de snede, maar een referendum en verkiezingen in 2003 gaven de doorslag voor toetreding.
Malta gonsde al van de geruchten over de toekomst van de kleine man die Malta zo lang heeft geleid. Omdat vrijwel tegelijkertijd ook president Guido DeMarco vertrok, hielden waarnemers er al rekening mee dat hij het nieuwe staatshoofd zou worden. Die verwachting werd maandagavond bewaarheid.