Zijlstra lanceert dit plan vrijdag in het dagblad Trouw. Om de strijd tegen het salafisme goed te kunnen voeren, mogen geloofs­gemeenschappen niet gevrijwaard zijn van strafvervolging, vindt de fractievoorzitter van de liberalen in de Tweede Kamer. De VVD zal daarom komende maand een initiatiefwetsvoorstel indienen waarin de bestaande uitzonderingspositie voor geloofsgenootschappen uit het Burgerlijk Wetboek wordt gehaald.

Beslist geen goed idee, reageren ChristenUnie en SGP. CU-leider Segers noemt het voorstel van Zijlstra „een paardenmiddel.” „Ik snap zijn wens en zijn zorg wel. Het salafisme is een bron van veel ellende en de AIVD geeft aan dat de grens tussen salafisme en jihadisme steeds meer vervaagt. Maar we kunnen juridisch alleen ingrijpen als een salafist of een salafistische organisatie aanzet tot haat en geweld. We kunnen geen denkbeelden voor de rechter dagen, maar wel salafisten die over de schreef gaan. En dáár mag wat mij betreft nog wel een schepje bovenop.”

Ook SGP-leider Van der Staaij voelt niets voor de gedachte van Zijlstra. „Natuurlijk moeten we scherp toezien op ontwikkelingen in het salafisme en moeten we maatregelen nemen om jihadisten aan te pakken. Maar dat mag niet met de botte bijl gebeuren, met voorstellen waardoor de greep van de staat op kerken opeens een stuk groter wordt. Godsdienstvrijheid, met al haar implicaties, is in Nederland een groot goed. Laten we nu alsjeblieft niet met het badwater het kind gaan weggooien.”

Van der Staaij wil, als het om de aanpak van salafisme en jihadisme gaat, liever „het fileermes van het strafrecht” gebruiken. „Laten we vooral op dat terrein kijken of we de mogelijkheden die er bestaan, goed benutten. En of er voor overheid en rechter misschien meer bevoegdheden nodig zijn. Maar het is niet verstandig om voor te stellen: nu gaan we die godsdienstvrijheid weleens even aanpakken.”

Wat nu in het Burgerlijk Wetboek staat, namelijk dat de overheid zich niet mag bemoeien met interne aangelegenheden van geloofsgemeenschappen, heeft een geschiedenis en staat er niet voor niets, stelt Van der Staaij. „Daar moet je heel voorzichtig mee omgaan. Met soortgelijke bepalingen waarmee nu jihadistische terroristen worden aangepakt, zijn in het verleden heel wat afgescheidenen achter de tralies gezet.”

Het initiatiefwetsvoorstel dat Zijlstra gaat indienen, is overigens bepaald niet nieuw. Het is in grote lijnen hetzelfde plan wat in 2003 al werd gelanceerd door toenmalig VVD-Kamerlid Wilders, maar dat destijds door de liberalen nooit is doorgezet.

Met het aankondigen van deze initiatiefwet loopt Zijlstra vooruit op eventuele maatregelen van het kabinet. In november vorig jaar nam de Kamer –met steun van ondermeer PvdA, VVD, CDA, ChristenUnie en SGP– een motie aan die het kabinet vroeg te onder­zoeken of salafistische organisaties verboden kunnen worden. De resultaten van dat onderzoek worden binnenkort verwacht.

Opmerkelijk is overigens dat Zijlstra’s partijgenoot Van Aartsen zich begin dit jaar scherp keerde tegen de genoemde, door de Kamer aangenomen motie. In NRC Handelsblad noemde de burgemeester van Den Haag een verbod op salafistische organisaties onwenselijk, omdat dit in zou gaan tegen de vrijheid van godsdienst: „Wij beoordelen mensen niet op gedachten of ideeën”.