In de wandelgangen heette het in de bewoordingen van sommigen de top van de eenheid. Na het echec in december, toen als gevolg van diepe verdeeldheid de finale onderhandelingen over de gemeenschappelijke grondwet op niets uitliepen, heerste er somberheid over de voortgang van de samenwerking en de integratie binnen de Unie, maar na het beraad van deze week is de lucht, voorlopig in ieder geval, weer opgeklaard.

Premier Balkenende constateerde tussen beide vergaderingen „een verschil van dag en nacht.” „De sfeer was nu duidelijk anders dan de vorige keer. Ik ben gelukkig met de recente ontwikkelingen”, liet hij weten in een terugblik op de tweedaagse ontmoeting met zijn collega’s.

De bomaanslagen in Madrid hebben blijkbaar het besef doen groeien van de noodzaak van een gezamenlijk optreden van Europa tegen het geweld van extremisten, maar ook op andere terreinen. „We mogen het euroscepticisme geen hoop geven”; die opmerking van een van zijn ambtgenoten kenmerkte volgens Balkenende de stemming onder de deelnemers aan het overleg.

De verbeterde onderlinge verhoudingen leverden overigens geen opzienbarende besluiten op. Het meest vermeldenswaard is dat er thans een reëel perspectief bestaat om nog dit halfjaar, waarschijnlijk tijdens de top van 17 en 18 juni, een akkoord te bereiken over het beoogde constitutioneel verdrag. Er resteren bij dit dossier ruim twintig onderwerpen waarover tot dusver de vereiste eensgezindheid ontbreekt. Er valt dus nog heel wat werk te verrichten, maar alle betrokkenen hebben verklaard dat zij bereid zijn compromissen te aanvaarden. De politieke wil om zaken te doen, lijkt aanwezig en dat verschaft een goede basis voor succes.

De regeringsaanvoerders hebben verder besprekingen gewijd aan de strijd tegen het terrorisme en aan de aanpak van de economische problemen. Uit die gedachtewisselingen vloeiden lange verklaringen, vol goede voornemens, maar weinig directe acties voort. Voor een deel betrof het een herhaling van zetten. We moeten afwachten wat het vervolg is.

Twee Nederlanders mogen hun bijdrage leveren aan het vertalen van de mooie woorden in ferme daden. Gijs de Vries werd benoemd tot coördinator voor het beleid tegen de internationale terreur. De VVD’er krijgt tot taak de intensivering van de contacten tussen douane, politie, justitie en inlichtingendiensten gestalte te geven. Oud-premier Wim Kok op zijn beurt fungeert als voorzitter van een werkgroep op hoog niveau van onafhankelijke deskundigen die mag analyseren en adviseren wat nodig is om de kwakkelende Europese economie te versterken.

Vier jaar geleden legden de lidstaten in Lissabon de doelstelling vast om de EU in de periode tot 2010 om te vormen tot de meest concurrerende kenniseconomie ter wereld. Balkenende erkende vrijdag dat die ambitie inmiddels zo goed als onhaalbaar is. Maar dat betekent in zijn visie niet dat we bij de pakken moeten neerzitten. „Geen defaitisme oproepen, maar gewoon aan de slag gaan en de zaken eerlijk onder ogen zien”, luidde zijn boodschap.