Je kunt nog steeds de bus pakken van Damascus naar Raqqa, en soms terug. Opstappen kan niet alleen in de Syrische hoofdstad, maar ook in Beiroet, de hoofdstad van Libanon, een van de weinige Arabische landen in het Midden-Oosten waar je nog een beetje vrij kunt ademen.

De bus doet 24 uur over de route van Beiroet naar Raqqa, rijdt dwars door gebied dat in handen is van de Syrische regeringstroepen van president Bashar Assad en maakt tussenstops in Aleppo, Damascus en Palmyra, waar je ook kunt instappen. Palmyra is de antieke stad in het oosten van Syrië, waar IS de baas is.

De eindbestemming is Raqqa, de stad in het noordoosten van Syrië. IS heeft Raqqa al in 2013 uitgekozen als hoofdstad van het islamitisch kalifaat. De busreis is bepaald niet prettig te noemen. De beschietingen onderweg, door het Syrische leger van president Assad en andere rebellengroepen, zijn de laatste jaren toegenomen. Er is nu ook kans op een aanval vanuit de lucht, sinds de westerse vliegtuigen en Russische toestellen IS en andere islamitische rebellen bestoken.

Bovendien koop je een enkeltje. Naar „het paradijs voor moslims” gaan met een retourtje zou van klein geloof getuigen. IS heeft niet graag dat mensen emigreren uit de islamitische staat. De bus komt meestal leeg terug. Toch blijven er mensen instappen.

In een reportage vanuit het busstation Charles Helou in Beiroet registreerde de Amerikaanse nieuwszender CNN negen mensen met een geldig kaartje. Ze hadden allemaal een reden om naar Raqqa te gaan, maar niemand wilde gefilmd worden of naar hun naam worden gevraagd.

Op het perron worden de laatste sigaretten gerookt; IS heeft die gewoonte verboden. Met geparfumeerde doekjes worden handen schoongemaakt en gele plekjes van de vingers gehaald. De oortjes en geluidsdrager gaan ook op zwart; IS is mordicus tegen alle muziek, behalve de eigen strijdgezangen. De chauffeur checkt alvast of vrouwen bedekt genoeg gekleed zijn en of de mannen hun baard laten staan en wijde broeken tot net boven de schoenen aan hebben, want strakke spijkerstof vergroot de kans op welzijn in Raqqa niet.

De busrit waarvan het vertrek wordt gefilmd door CNN, is een speciale. Er reist een lichaam mee van een overledene die in zijn geboortegrond, nu gebied van IS, wilde worden begraven. Er is haast bij, islamitische uitvaarten moeten eigenlijk binnen een etmaal zijn verricht. Maar die tijd is al opgegaan aan papierwerk in Libanon.

Waarom stappen die mensen in, met de kans op verongelukken, doodgeschoten worden en met als eindbestemming een stad die zelfs door radicale islamieten als „de hel op aarde” wordt getypeerd?

Er zijn twee gegronde redenen. Zo zou IS de bezittingen confisqueren van mensen die in Raqqa wonen en niet binnen vijftien dagen terugkeren. IS zou ook familieleden gijzelen van mensen die voor een medische behandeling of vanwege familiebesognes de bus uit Raqqa pakken. Maar de busrit biedt wel de mogelijkheid om schaarse handelswaar mee te nemen, zoals thee, suiker, medicijnen en andere houdbare spullen.

Een vrouw reist terug naar haar dochter in Raqqa. Ze vertelt dat ze in de golfstaten is geweest. Een man die ook in de bus zit, wil zijn kinderen terugzien. Die zijn al vier jaar overdag niet uit huis geweest, laat staan naar school. Hij hield van zijn stad. „Vroeger was het de mooiste plek op aarde. Nu reis ik terug naar het meest verschrikkelijke oord.”