De hervormde gemeente in Kampen staat voor de ingewikkelde keus om óf de Bovenkerk óf de Broeder­kerk af te stoten voor de zondagse erediensten. Beide kerken zijn historische gebouwen en komen zo’n 80.000 euro per jaar tekort, zegt Mark van Persie, voorzitter van de algemene kerkenraad. „Een werkgroep is de zaak grondig aan het onderzoeken. Eind maart, begin april moet er een besluit vallen welke van de twee kerken wordt afgestoten.”

Volgens Van Persie is het een van de opdrachten van de werkgroep om te onderzoeken of er meer mogelijkheden zijn om de gebouwen te verhuren. „De voorzitter van de werkgroep is een externe deskundige uit Amersfoort, die de aanpak in de St.-Joris­kerk in die plaats goed kent. Hij zal de ervaringen daarmee ongetwijfeld inbrengen. Los daarvan: een kerkgebouw is gewijd aan de dienst van God. Sluiting ervan, welk gebouw het ook is, doet pijn.”

De Sint-Jan in Gouda staat er financieel gezond bij. Met dank aan de wereldberoemde glas-in-lood­ramen: de Goudse Glazen. „Die trekken jaarlijks tussen de 40.000 en de 50.000 bezoekers”, vertelt Jan Zuurmond, secretaris van het college van kerk­rentmeesters. „De gewone toegangsprijs, afgezien van groepskortingen, is 5 euro per persoon. Er komt dus alleen al zo’n 2 ton per jaar binnen via toeristen. Dat is niet genoeg voor de exploitatie van het gebouw. We hebben echter ook inkomsten uit verhuur voor concerten en andere bijeenkomsten. We kunnen het daarmee financieel goed redden.”

De hervormde gemeente Gouda, eigenaar van de Sint-Jan, heeft de exploitatie van de kerk ondergebracht in een stichting. Zuurmond: „Die is gebonden aan afspraken met de wijkgemeente die zondags gebruikmaakt van de Sint-Jan. Op zondag is de kerk gesloten voor bezichtiging en op tweede feestdagen mogen toeristen pas na kerktijd naar binnen. Kerkelijke activiteiten gaan in principe altijd voor.”

Totaal anders is de situatie in Zwolle. De Grote Kerk, ook Michaëlskerk genoemd, was het domein voor de zondagse diensten van de Gereformeerde Bondsgemeente. Maar de laatste kerkdienst is in de zomer van 2014 gehouden. De wijkgemeente maakt nu gebruik van de Jeruzalemkerk. De Grote Kerk is om financiële redenen overgegaan naar een stichting.

„Op zondagmiddag zijn er nog steeds korte vieringen voor mensen die daar behoefte aan hebben”, zegt Wietske Breet, projectassistente van de stichting. „De invulling varieert van een vesper tot een Taizébijeenkomst. De voorgangers komen uit verschillende kerken.”

De stichting is bezig de Grote Kerk als multifunctionele ruimte te promoten, zegt Breet. „Het gebouw wordt aangepast. De banken gaan eruit en er komen stoelen in. We verhuren het voor concerten, lezingen, tentoonstellingen en andere evenementen. Een lingeriebeurs zal er niet zo snel in komen, maar binnenkort hebben we wel een brocantebeurs. De kerk zal met de tijd mee moeten om het hoofd financieel boven water te houden.”