Ze publiceerden hun bevindingen donderdag in het tijdschrift Nature Communications. Dit inzicht kan in de toekomst mogelijk bijdragen aan een betere behandeling van vaatlekkage.

Bij kanker of een ontsteking verlaten miljoenen afweercellen de bloedbaan om het aangedane weefsel te bereiken. Daarvoor moeten ze dwars door de vaatwand heen kruipen. Dit is een specialistisch proces waarbij afweercellen en vaatwand nauw samenwerken. Moleculair celbioloog Jaap van Buul volgde de twee minuten durende tocht van de afweercel door de vaatwand en bracht gedetailleerd alle processen in kaart.

„Bloedvatcellen pikken signalen op van passerende afweercellen”, legt hij uit. „Ze maken ruimte door hun vorm aan te passen. Dat doen ze door ronde, flexibele eiwitslierten aan te maken, net elastiekjes. Hiermee ontstaan een soort poortjes van elastiek tussen de bloedvatcellen, waar de afweercel naadloos tussendoor past. Die elastiekjes kunnen heel snel op de gewenste plek worden aangemaakt of afgebroken. Daardoor kunnen ze uitrekken als de afweercel langs komt en weer krimpen om de poort te sluiten als de cel voorbij is”.

Met geavanceerde microscooptechnieken kwamen Van Buul en zijn onderzoeksgroep erachter dat het regeleiwit RhoA de belangrijkste speler is voor de anti-lek werking van het bloedvat.

„Bloedvaten lijken misschien ondoordringbare buizen”, zegt Van Buul. „Maar zonder dat een druppel vloeistof uit de bloedbaan weglekt, duiken voortdurend afweercellen tussen de cellen van de vaatwand door naar de weefsels, om daar bijvoorbeeld een bacteriehaard of kankercellen onschadelijk te maken”.

Hoe dat kon was lange tijd onbegrepen, maar dat nu is opgehelderd. „We hebben een fundamenteel antwoord gekregen op een fundamentele vraag.” Meer begrip van dit proces kan op de langere termijn leiden tot een betere behandeling van vaatlekkage, bijvoorbeeld bij sommige allergieën en longaandoeningen, verwacht Van Buul.