Een extra dimensie voor de waterveiligheid in Nederland, noemt Suzanne Frings, projectmanager bij het waterschap Brabantse Delta, het concept van tijdelijke waterberging. Al in 2007 werd besloten dat de berging er moest komen. Het Rijkswaterstaatprogramma Ruimte voor de Rivier, drie waterschappen, drie veiligheidsregio’s en dertien gemeenten zijn bij het project betrokken, omdat het meer in drie provincies ligt: Zeeland, Zuid-Holland en Noord-Brabant. Frings: „Dit is de grootste waterberging ooit.”

Eens in de 1430 jaar kan een zo zware superstorm ons land treffen dat het water in de grote rivieren geen uitweg meer vindt. Op dat moment komt de ‘badkuip’ in beeld. Vanuit het Hollands Diep kan het overtollige rivierwater via de Volkerakspuisluis bij Willemstad het Volkerak-Zoommeer in stromen, waarmee het overstromingsgevaar voor de Randstad is geweken. In de badkuip kan de waterhoogte maximaal 2,3 meter stijgen, wat volgens Frings betekent dat er 200 miljoen kubieke meter water in kan. „Dat staat gelijk aan 80.000 olympische zwembaden.”

Hermetisch

Het meer kan alleen vollopen als alle andere sluizen en de inlaten in de dijken eromheen hermetisch gesloten zijn. Om het meer geschikt te maken voor water­berging heeft alleen al het waterschap Brabantse Delta langs het Brabantse deel van het Volkerak-Zoommeer 21 kilometer dijk, vier sluizen, een gemaal, een inlaat en een uitlaat versterkt en aangepast. Elk betrokken waterschap is verantwoordelijk voor het onderhoud van het ‘eigen’ deel van de waterberging. Frings: „De randen van het meer moesten overal stevig genoeg zijn.”

Als het water in het Hollands Diep bij zo’n superstorm 2,6 meter hoog staat, gaan de sluizen bij Willemstad open, stroomt het water naar beneden en vult het meer, waarvan het waterpeil lager is.

Dat bij een superstorm het rivierwater geen uitweg meer vindt, komt doordat bij zulk extreem weer alle stormvloed­keringen in de zeearmen gesloten zijn. Afwateren naar zee is dan niet langer mogelijk. Als het tijdens zo’n storm dan ook nog eens hevig regent, kan het faliekant misgaan, aldus Frings. „Dat overtollige water in de rivieren en in het Hollands Diep moet ergens naartoe, omdat er anders hoogwaterstanden kunnen ontstaan waartegen de rivierdijken niet bestand zijn. Eigenlijk is dit project ontwikkeld om de rivieren meer ruimte te geven. Het komt neer op slimmer omgaan met een teveel aan water.”

Klimaatverandering

Het Volkerak-Zoommeer bestrijkt 8300 hectare. Frings: „Een super­storm heb je niet vaak; maar als die zich voordoet, heb je zo’n badkuip echt nodig. Bovendien neemt de kans op zo’n verwoestende storm nog toe door de klimaat­verandering. In 2050 moet rekening worden gehouden met één keer in de 500 jaar.”

Volgens Hans Brouwer van Rijkswaterstaat, senior waterdeskundige bij Ruimte voor de Rivier, heeft de komst van de waterberging bijna 70 miljoen euro gekost. „Langs het meer zijn over een lengte van 110 kilometer werkzaamheden uitgevoerd om het Volkerak-Zoommeer geschikt te maken voor het opvangen van het extra water”, zegt hij.

De nieuwe waterberging is een van de ruim dertig projecten in het kader van Ruimte voor de Rivier. Dat landelijke waterveiligheidsprogramma was een uitvloeisel van de bijna-overstromingen in het rivierengebied in 1993 en 1995. In 1995 zijn toen een kwart miljoen mensen geëvacueerd. Uitgangspunt in het programma was dat niet altijd meer automatisch moest worden gekozen voor het versterken van de dijken. Brouwer: „Er werden nieuwe methoden uitgedacht, zoals ”Ruimte aan de rivier”, waardoor het waterpeil niet hoefde te stijgen, maar het water zich over een grote oppervlakte kon verspreiden. We gebruiken nog steeds dezelfde gereedschapskist, maar nu wel een grotere.”

Minister Schultz is morgen eregast bij de ingebruikneming van de waterberging. Nadat de samenwerkende partijen hun handtekening hebben gezet, doet zij dat als laatste. Brouwer: „Niet alleen het gebied is er nu klaar voor, maar ook de mensen en instanties.”

Meer voordeel dan nadeel zoet Volkerak

ETTEN-LEUR (RD). De plannen voor de verzilting van het Volkerak-Zoommeer kunnen de ijskast in. Dat bleek onlangs uit onderzoek van Adviesgroep Borm & Huijgens in Etten-Leur.

Toename van voedselrijkdom en een gebrek aan doorstroming veroorzaakten in het Volkerak-Zoommeer overlast van blauwalgen. De Stuurgroep Zuidwestelijke Delta en de provincies wilden daarom zout water inlaten en een beperkt getijde toestaan. Het behoud van een zoet Volkerak-Zoommeer geeft echter veel meer voordelen. Het waterpeil blijft beter beheersbaar. Bovendien kan blauwalg momenteel beter worden bestreden dan voorheen, aldus het adviesbureau.