Dat blijkt uit een deze week verschenen rapport van de Conferentie van Europese Kerken en de Wereldraad van Kerken.

De eerste kennismaking met een nieuwe kerk lijkt voor migranten cruciaal als het gaat om de vraag of ze er terugkomen of op zoek gaan naar een andere kerkelijke gemeente. Daarbij is het van belang dat een gastvrije ontvangst niet op zichzelf staat, maar dat migranten op verschillende niveaus –ook als leidinggevende– actief kunnen deelnemen aan het gemeenteleven.

Volgens het rapport –vervolg op een vergelijkbare studie uit 2008– leidt migratie in veel landen tot een gevarieerder „religieus landschap.” Sommige kerken maken vanwege de komst van migranten een groei door. Dit betreft onder meer de protestantse kerken in Italië en Ierland, de Rooms-Katholieke Kerk in Zweden en de orthodoxe kerken in Frankrijk.

Aan het onderzoek werkten 35 kerken of samenwerkingsverbanden van kerken uit 19 Europese landen mee, waaronder Nederland. De opstellers schrijven dat het rapport niet uitputtend is en een momentopname betreft.

Vrijwel alle deelnemende kerken heten in meer of mindere mate migranten welkom in hun diensten. Veel kerken bieden hun ook praktische hulp en soms onderdak. Bijna de helft (48,5 procent) van de kerken heeft onder zijn leden tussen de 6 en 20 procent migranten. Dit betreft onder meer de Evangelische Kerk in Duitsland (EKD), de Presbyteriaanse Kerk in Ierland en de United Reformed Church in Groot-Brittannië.

Voor 40 procent van de kerken geldt dat het percentage migranten onder de kerkleden lager dan 5 procent is. Hieronder vallen de Protestantse Kerk in Nederland, de Evangelisch-Lutherse Kerk in Finland en de Unie van Protestantse Kerken in Frankrijk. Een kleine 9 procent geeft aan dat meer dan 60 procent van de leden van buitenlandse afkomst is, de zogeheten migrantenkerken.

Angst voor integratie

De hoofdlijnen uit het rapport worden geïllustreerd met uitspraken van migranten uit diverse landen. Zo zegt een vrouw uit Zimbabwe die op de grote kerkelijke feestdagen een rooms-katholieke kerk in Duitsland bezocht: „Nooit kwam er iemand naar me toe die zei: „Oh, hallo! Leuk om je te zien, waar kom je vandaan?””

Een Indonesische vrouw die in Nederland ambtsdrager is toont zich juist kritisch tegenover de migrantenkerken. Die zouden veelal „erg geïsoleerd” zijn en zich te veel op hun eigen groep richten. Ook zouden veel migranten bang zijn voor integratie, mede vanwege liberale opvattingen in Nederland rond thema’s als homoseksualiteit en euthanasie. De Indonesische roept op tot meer openheid richting de Nederlandse samenleving, zonder alle ethische opvattingen te accepteren. Ze pleit voor een dialoog.

Ook een protestantse Zuid-Afrikaan die in Nederland woont, signaleert dat migranten sterk gericht zijn op hun eigen groep en zou graag meer openheid zien. Een Nigeriaanse ambtsdrager in Nederland pleit ervoor „samen kerk” te zijn, met een verwijzing naar Openbaring 9. „Het is de visie van God mensen van verschillende naties samen te brengen om Hem te aanbidden. Daar liggen uitdagingen.”

De grootste groepen migranten in Nederland komen volgens het rapport –dat zich baseert op cijfers uit 2013– uit Turkije, Suriname, Marokko, Indonesië en Duitsland.

Lees ook:

Artikel in RD, 15 juni 2012: Allochtoon ervaart kerk vaak als kil

Artikel in RD, 16 juni 2012: NGK gaan werken aan gastvrijheid