Doorslaggevend voor hen is niet welke juridische status de schriftelijke wilsverklaring heeft, maar of zij het uitvoeren van het verzoek professioneel gezien nog wel kunnen verantwoorden. Bij verre­weg de meeste verzoeken is dat niet het geval, zo volgt uit onderzoek dat woensdag werd gepresenteerd in het vakblad Medisch Contact.

De onderzoekers bestudeerden 26 dossiers van dementerende patiënten. Zij beschikten over een schriftelijke wilsverklaring, waren inmiddels zelf wilsonbekwaam, maar nog wel tot communiceren in staat.

Het verzoek aan de Levenseindekliniek om de wilsverklaring uit te voeren, werd niet meer gedaan door de patiënt zelf, maar door een gemachtigde. Bij geen van de patiënten kwam het echter zover.

Bij 25 patiënten had dat een tweeledige oorzaak: zij konden of wilden hun eerder schriftelijk gedane euthanasieverzoek niet meer mondeling bevestigen én de artsen vonden niet dat zij ondraaglijk leden. Bij de 26e patiënt was er wel sprake van ondraaglijk lijden, maar nog voordat het verzoek kon worden ingewilligd, stierf zij een natuurlijke dood.

Conclusie van het onderzoek is dat het eerder uitzondering dan regel is dat zwaar dementerende patiënten hun grenzen verleggen. Vrijwel alle onderzochte patiënten ontkenden namelijk hun euthanasiewens toen zij uiteindelijk waren beland in de situatie die zij in hun eerder opgestelde verklaring nog ondraaglijk hadden genoemd.

Recent benadrukte het ministerie van VWS al in een brochure dat een schriftelijke wilsverklaring niet garandeert dat er euthanasie wordt uitgevoerd. Het dinsdag gepubliceerde onderzoek onderstreept dat nog eens extra, aldus de onderzoekers. Direct­betrokkenen kunnen volgens hen soms maar moeilijk accepteren dat de arts zich vooral laat leiden door de beleving van de patiënt en dat deze een eerder als ondraaglijk geschetste toestand toch niet meer als zodanig ervaart.