Maandag bleek uit cijfers van statistiekbureau CBS dat de totale Nederlandse veestapel (koeien, varkens, kippen en overige) vorig jaar 176,3 miljoen kilo fosfaat uit mest heeft geproduceerd. Dat was 4,6 miljoen kilo meer dan in 2014.

De groei is vooral te wijten aan de toename van het aantal melkkoeien –een gevolg van de afschaffing van de melkquotering in april 2015– maar Nederlandse boeren hielden ook meer kippen en varkens.

De Europese Commissie heeft eerder aangegeven dat 172,9 miljoen kilo de grens is. Komt Nederland boven dat plafond, dan dreigt het de zogeheten derogatie te verliezen. Dat is een uitzondering op de Europese nitraatrichtlijn die Nederlandse melkvee­houders toestaat extra mest op hun grasland uit te rijden.

Romijn denkt dat het zo’n vaart niet zal lopen. „De overschrijding komt niet als een verrassing, we hebben die zien aankomen. Juist om die reden heeft de staatssecretaris (van Economische Zaken, destijds Dijksma, TR) op 2 juli vorig jaar de introductie van fosfaatrechten aangekondigd. Die zullen de groei van de melkveestapel begrenzen.”

De CBS-cijfers zijn berekend op basis van het aantal koeien dat op 1 april 2015 op de bedrijven aanwezig was. Er waren toen 50.000 melkkoeien en 38.000 stuks jongvee meer dan een jaar eerder. Sindsdien is de groei van de melkveestapel alleen maar doorgegaan. „We hebben er intussen nog weer 50.000 koeien bijgekregen, dat is behoorlijk wat”, schat Romijn.

Het systeem van de fosfaatrechten wordt momenteel uitgewerkt. Romijn verwacht dat het, mede doordat de politiek zich erover moet buigen, niet eerder dan met ingang van 2017 zal ingaan. Daardoor is nog niet bekend hoe de fosfaatproductie zal worden teruggeschroefd. „Maar de datum van 2 juli 2015 is hard. Dat zal het uitgangspunt zijn van de rechten die je als boer krijgt toegewezen.”

Een korting op die rechten „lijkt onvermijdelijk”, om weer onder het fosfaatplafond te komen. LTO is er voorstander van om de korting uit te smeren in de tijd, in de vorm van een afroming bij toekomstige transacties van fosfaatrechten. De rechten worden namelijk verhandelbaar. Boeren die te zijner tijd hun bedrijf willen uitbreiden, zullen fosfaatrechten moeten aankopen van collega’s die hun bedrijf inkrimpen of beëindigen. Volgens Romijn is dat het moment om te korten. Een generieke korting ineens, bij invoering van de fosfaatrechten, zou volgens Romijn „op een aantal bedrijven heel veel pijn doen.”

De melkveehoudersvoorman gaat ervan uit dat zo’n oplossing in Brussel haalbare kaart zal zijn. „Vergeleken met sommige andere lidstaten doen wij het netjes. Die komen pas in beweging nadat de Europese Commissie ze gemaand heeft, Nederland kan aantonen dat het al op de overschrijding van het fosfaatplafond anticipeert.”

Overleg

Ook staatssecretaris Van Dam (Economische Zaken) had de overschrijding voorzien, laat hij via zijn woordvoerder weten. Juist daarom is vorig jaar een productiebegrenzing in de vorm van fosfaatrechten aangekondigd. Over de invulling daarvan wordt momenteel overlegd met de sector. Van Dam verwacht daarover „op zeer korte termijn” meer duidelijkheid te kunnen geven.

De cijfers die het CBS maandag publiceerde, zijn voorlopige cijfers. De definitieve cijfers komen over enkele maanden. Zowel Romijn als de staatssecretaris gaat ervan uit dat die de overschrijding van het fosfaatplafond zullen bevestigen.