Polen betogen met vrolijkheid tegen rechtse regering
WARSCHAU. Oude tijden herleven in Polen. Verzetsliederen die vroeger werden gezongen tegen het communistische regime, worden nu aangeheven tegen de nieuwe rechtse regering. Jong en oud zingt uit volle borst mee. Want betogen in Warschau is ook een leuk dagje uit.
Een bejaarde vrouw met een bochel tuurt naar beneden. Ze probeert de letters op haar smartphone te lezen met een loep. Oude gebruiken versmelten in Polen met de realiteit van vandaag. Dat geldt ook voor de demonstratie: kleuters staan op de barricaden waar hun grootouders een vuist maakten tegen de Sovjet-Unie.
De menigte protesteerde zaterdag voor het gebouw van de Poolse tv-zender. De demonstratie staat officieel in het teken van een nieuwe mediawet, die de regering de bevoegdheid geeft de leiding van de publieke omroep te benoemen. In werkelijkheid gaat het om veel meer, zeggen de demonstranten. De partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) bemachtigde een meerderheid in zowel de senaat als het parlement. Daardoor kan de conservatieve partij in recordtempo veranderingen doorvoeren.
De koers van de regering roept weerstand op. Het ongenoegen wordt vooral met vrolijkheid geuit: de demonstratie is ook een vorm van vermaak. Er wordt gezongen, gesprongen en gehost. Mensen nemen foto’s van elkaar om op sociale media te laten zien dat ze erbij zijn. Een oude man speelt met een tamboerijn.
Een opvallend groot deel van de duizenden protestanten is 50-plus. De oude garde kent het klappen van de zweep. In de jaren tachtig streed zij onder leiding van de latere president Lech Walesa tegen het communisme. De liederen die toen ten gehore werden gebracht, worden nu weer gedraaid. „Dat maakt sentimenten los”, legt de twintiger Sylweriusz Krolak uit. „En iedereen kent hier de tekst.”
De link met het communisme wordt vaker gelegd. „Blijkbaar is 25 jaar democratie niet genoeg om het te appreciëren”, vertelt Jaroslaw Kurski. Hij draagt z’n zoontje op de arm. Zijn twee kinderen zijn nog peuters, maar moesten mee. „Wij willen hen al bepaalde waarden bijbrengen.”
Aan creativiteit is geen gebrek bij de demonstranten. Ze dragen stickers met ”Ik ben het slechtste soort mens”, een verwijzing naar deze weinig complimenteuze kwalificatie die PiS-leider Jaroslaw Kaczynski aan betogers gaf. De leus ”Polen alleen voor Polen”, die populair is onder sommige aanhangers van de regeringspartij, is op een spandoek veranderd in ”Polen voor iedereen”.
Wat voor sommigen een gezinsuitje is, is voor de meesten toch bittere ernst. De nieuwe mediawet is het zoveelste hoofdstuk in een boek van ongenoegen. De wet wordt door PiS verantwoord door de vijandige houding van de media tijdens de verkiezingen. De meeste betogers geven toe dat de media ook de laatste jaren niet geheel objectief waren. „Er was altijd politieke inmenging”, beweert Marcin Skubiszewski, een forse man met een vrolijke glimlach en een twinkeling in de ogen. „Maar het was nooit zo direct en openlijk.”
De vorige regeringspartij deed het slimmer door achter de schermen te opereren, stellen analisten. De doortastendheid van PiS kan zomaar de eigen ondergang worden. De meeste betogers hebben er goede moed in. Adam Markuszewski houdt een bord vast met de tekst ”They say I’m a dreamer…” Markuszewski denkt dat zijn dromen dit keer uitkomen: „Vroeg of laat zal de regering vallen.”