Zoals met veel uitvindingen zeggen we achteraf: dit hadden we veel eerder moeten hebben. E-mail is daarop geen uitzondering. Het medium is snel, goedkoop en biedt mensen wereldwijd de mogelijkheid elkaar op elk gewenst moment berichten te sturen.

Dat we vaak per omgaande antwoord verwachten, is minder gewenst. Ook dat e-mail soms verleidt tot een minder fatsoenlijke toon, die we in een persoonlijk gesprek niet snel zouden aanslaan. Om maar te zwijgen over de ongehoord grote hoeveelheid spammails waarmee elke internetgebruiker te maken krijgt.

Het was te verwachten dat een zo laagdrempelig medium als e-mail zou leiden tot misbruik. Ook dat geldt van bijna elke briljante uitvinding; de boekdrukkunst is het ultieme voorbeeld. Daarom hoeft het niet te verbazen dat het meldpunt fraudehelpdesk.nl afgelopen jaar een recordaantal meldingen binnenkreeg van valse e-mails: 123.000. Een jaar eerder waren dat er nog 104.000. Dit jaar verwacht de fraudebestrijdingsorganisatie opnieuw een sterke stijging, tot minstens 150.000 nepmails.

Zoals meestal in dit soort gevallen gaat het om het topje van de ijsberg. Oplichters en fraudeurs versturen in werkelijkheid miljoenen nepmails per jaar, meestal om anderen geld uit de zak te kloppen. De voorbeelden zijn bekend: een smeekbede om te doneren voor de operatie van een ernstig ziek kind; een bericht van de bank dat de klant zijn persoonlijke gegevens opnieuw moet invoeren omdat het systeem is gecrasht; een zakenman die een kapitaalkrachtige campagnon zoekt om een succesvolle onderneming te starten; een aanmaning om een verkeersboete of rekening te betalen.

Zolang de mail vol staat met taal- en tikfouten, is het risico niet erg groot dat de lezer erin trapt. Zo’n slordig bericht zal een officiële instantie immers nooit versturen. Maar sommige nepmails, compleet met logo, naam en handtekening, zijn bedrieglijk echt. En dan wordt fraude lastiger te onderkennen.

Een nieuwe trend in digitaal oplichtersland is dat uit naam van grote winkelketens of bedrijven als de Nederlandse Spoorwegen mails worden gestuurd. Mensen wordt voorgespiegeld dat ze een prijs hebben gewonnen of krijgen een aanbieding. Maar om daarvan de gelukkige bezitter te worden, moeten ze wel eerst persoonlijke gegevens verstrekken.

De beste remedie blijft om verdachte e-mails maar direct in de prullenbak te gooien. Liever één te veel verwijderd dan één te weinig. Verder is het goed te bedenken dat in dit opzicht weinig nieuws onder de zon is. Ook in het pre-e-mailtijdperk kregen mensen brieven door de bus met een twijfelachtige inhoud. Wie herinnert zich niet de verzoeken om mee te doen met een kettingbriefactie die de deelnemers uiteindelijk een fortuin zou opleveren? Oplichting is helaas van alle tijden.