Het door schandalen geplaagde Snow Brand kwam in 2000 in opspraak nadat meer dan 14.000 mensen voedselvergiftiging opliepen door zuivelproducten van het concern. Aan het begin van dit jaar leek Snow Brand Milk Products eindelijk overeind te krabbelen uit deze vreselijke voedselvergiftigingsaffaire.

Deze zaak had Snow Brand bijna de kop gekost. De verkoopcijfers in het fiscale jaar 2000 waren met 35,5 procent gedaald. Het bedrijf had het hoofd boven water gehouden door een heftige herstructurering. Er werd flink in de lonen gesneden, 15 procent van de werknemers werd ontslagen en een reeks fabrieken werd gesloten. Zelfs het Snow Brand-researchcentrum in Hoogezand ging dicht.

Langzaamaan was Snow Brand het vertrouwen van het publiek aan het terugwinnen. Snow Brand’s bekende melkproducten waren in een nieuw jasje gestoken en reclamespots met een bekende actrice bleken vooral bij de oudere generatie goed aan te slaan.

Maar de hoop was van korte duur. Enkele weken geleden kwam een nieuw schandaal aan het licht. Dochterbedrijf Snow Brand Foods Co. blijkt jarenlang vlees van valse etiketten te hebben voorzien om klanten meer te laten betalen en onterecht miljoenen yens aan overheidssubsidies te kunnen ontvangen.

Er zijn nog steeds meer vragen dan antwoorden, maar wat er de afgelopen dagen bekend is geworden, heeft Japanse consumenten diep geschokt. Ten minste achttien maanden lang heeft Snow Brand geïmporteerd varkensvlees aangeduid als Japans, zodat het bedrijf kon profiteren van de hogere prijzen voor binnenlands varkensvlees.

De etikettenfraude escaleerde nadat vorig jaar Japanse koeien met bse besmet bleken te zijn. Ten minste 13 ton rundvlees, geïmporteerd uit Australië, werd aangeduid als Japans vlees, zodat het in aanmerking kwam voor subsidies. Ook werd vlees uit de Hokkaido-regio, waar de met bse besmette koeien vandaan kwamen, voorzien van etiketten met de naam van een ververwijderde regio. Dit omdat consumenten weigerden vlees te kopen uit Hokkaido.

Snow Brand, een bedrijf met 112 vestigingen door heel Japan en een netto-omzet van 4,6 miljard euro, staat nu op het punt te imploderen. Vele duizenden banen staan op het spel. Afgelopen week maakte het bedrijf bekend dat ten minste duizend parttime werknemers reeds op staande voet zijn ontslagen. Het zou het einde kunnen worden van een trotse organisatie die al sinds 1925 bestaat. Snow Brand zoekt daarom nu in grote paniek naar investeerders die het bedrijf kunnen redden.

In navolging van automobielbedrijf Nissan, dat gered werd door Renault, keek Snow Brand eerst naar het buitenland. Nestlé Japan Ltd., waarmee Snow Brand een alliantie heeft, leek een aantrekkelijke redder. Maar volgens nieuwsberichten in de Japanse media was het Japanse ministerie van Landbouw daar fel tegen. Het ministerie zou zich zorgen maken over het feit dat een buitenlands bedrijf niet-rendabele vestigingen in Japan zou sluiten. Dit zou een verdere destabilisatie veroorzaken in de reeds hevig verzwakte Japanse agrarische sector.

De vice-minister van Agrarische Zaken, Yoshiaki Watanabe, ontkende dat echter tijdens een persconferentie afgelopen week. „Een financiële alliantie tussen ondernemingen moet gesloten worden door de bedrijven zelf. Het is niet iets waar de overheid zich mee moet bezighouden.”

De overheidsangst voor een inzakkende agrarische sector lijkt echter wel degelijk aanwezig. De Japanse overheid reageerde nauwelijks op de voedselvergiftiging van 2000. Uit het onderzoek bleek duidelijk dat het koelsysteem voor de zuivelfabriek in kwestie fout was geïnstalleerd. Het toezicht was zo laks dat niet-verkochte melkproducten opnieuw werden gebruikt. Desondanks gaf de rechter de schuld aan individuele werknemers. Snow Brand zelf bleef buiten schot en de overheid pakte de zuivelindustrie niet strenger aan.

De verwachting is dat ook deze keer de overheid weinig doet om valse etikettering te voorkomen. De consument is hiervan de dupe. In een interview met de Japanse pers toonde de secretaris-generaal van de Japanse Consumentenbond, Hiroko Mizuhara, haar onvrede: „Dit is een afschuwelijke zaak. Consumenten moeten een etiket kunnen vertrouwen wanneer ze iets kopen. Als het zo eenvoudig is om geïmporteerd vlees te afficheren als binnenlands vlees, wat wordt er dan verder vals aangeduid? Consumenten kunnen niets geloven van wat er op een etiket staat.”

Een werknemer van Daiei, de grootste supermarktketen in Japan, zei dat strengere controles mogelijk van de supermarkten moeten komen, nu de overheid het lijkt af te laten weten. Maar geen supermarkt heeft dergelijke maatregelen aangekondigd. Als er niet snel iets wordt gedaan, zal de consument zelf naar oplossingen gaan zoeken. Zegt een manager van een supermarkt in Kobe: „De klant hebben nu geen keus, ze moeten eten, dus ze kopen. Maar je merkt het verlies aan vertrouwen.”