Gelok: „Je moet kerncentrales zien als fabrieken. De hele installatie buiten de kern is zo’n fabriek. Als er vaker storingen zijn, lijkt het of er een groot probleem is, maar elke storing is altijd van dien aard dat het nucleaire hart van de centrale automatisch wordt afgeschakeld.”

Door de toezichthoudende instanties waarmee kerncentrales toch al te maken hebben, ziet Gelok de eerste gezamenlijke inspectie door Belgische en Nederlandse nucleaire controleurs op 20 januari met vertrouwen tegemoet. „Ik hoop dat alle betrokken burgemeesters straks te horen krijgen dat Doel ”in control” is. Het is alleen de vraag of de politiek de uitkomst van de inspectie ook vertrouwt.”

„Kerncentrales kunnen niet draaien zonder controles, toezicht en procedures”, zegt Geloks collega J. F. Mulder (CDA), burgemeester van Hulst. „En als er iets fout gaat, moet dat altijd worden gemeld.” In de gemeente Hulst ligt een dorp als Nieuw-Namen zowat tegen het kernenergiepark van Doel aan. Mulder: „De beeldvorming rond kernenergie is negatief en er heerst een zekere paniek: zo veel problemen achter elkaar in Doel. Het is als met een auto: als kort na elkaar de ruitenwissers kapotgaan, de verlichting het begeeft en de motor uitvalt, ben je geneigd te denken: Ben ik niet aan een nieuwe auto toe?”

Ook het kernenergiepark in het Waalse Tihange, vlak bij de grens met Zuid-Limburg, vertoont geregeld gebreken. J. Vegt, beleidsmedewerker bij de Natuur- en Milieufederatie Limburg, vindt Tihange even krakkemikkig als Doel. Tihange bestaat uit drie kern­reactoren, waarvan de oudste dateert uit 1975. „Het is een verouderd complex en het is riskant om dat met lapmiddelen en kunst- en vliegwerk open te houden”, zegt Vegt. „Er leven in Limburg vooral in de politiek veel zorgen over de veiligheid van deze centrales. Wij als milieu­federatie vinden dat Tihange al lang gesloten had moeten worden.”

De Belgische overheid heeft vanwege de vrees voor een energie­tekort besloten om kerncentrales (twee in Doel en één in Tihange) tien jaar langer in bedrijf te houden dan oorspronkelijk de bedoeling was. Vegt heeft niet de indruk dat de inwoners van Zuid-Limburg wakker liggen van de nabijheid van de centrales in Tihange. „Maar dat komt door het gebrek aan informatie vanuit het buurland. Mensen zijn dan geneigd te denken dat er niets aan de hand is. Pas als er wordt gedemonstreerd, vragen ze zich ineens af of er iets mis is en of ze zich zorgen moeten maken.”

Milieueffectrapportage

Burgemeester F. Petter van Bergen op Zoom bepleit het opstellen van een grensoverschrijdende MER (milieueffectrapportage). Daarin moeten de gevolgen in Nederland van het langer openhouden van de Belgische centrales door België in kaart worden gebracht voordat de benodigde vergunning eventueel wordt verstrekt. Petter: „Bij de vele kleine ongelukken in Doel bleef de nucleaire installatie ongemoeid. Er is geen direct gevaar voor de inwoners van Bergen op Zoom. Maar wie wil er een kerncentrale in zijn achtertuin? Je moet de landsgrenzen in zo’n MER-procedure even vergeten. De afstand van Doel tot de Grote Markt in Antwerpen is hemelsbreed 14 kilometer, die tot de Grote Markt in Bergen op Zoom 18 kilometer. Ik zeg: sluit Doel niet, maar als ze een nieuwe start willen maken, moet er een vergunningentraject worden doorlopen.”

GroenLinksfractievoorzitter in de gemeenteraad van Maastricht G. J. Krabbendam zegt dat de Vlaamse overheid ten onrechte aanvoert dat kerncentrales langer in bedrijf moeten blijven omdat anders een energietekort zou ontstaan. „België is bij lange na niet in de buurt geweest van de maximale capaciteit op momenten dat de nood hoog zou zijn geweest, blijkt uit cijfers.”

Als niet was besloten de kern­centrales Doel 1, Doel 2 en Tihange 1 (alle drie in bedrijf sinds 1975) tien jaar langer open te houden, waren ze in 2015 dichtgegaan. Volgens Krabbendam is de onrust in Zuid-Limburg sterk toegenomen toen in 2011 bleek dat dit gebied niet voorbereid was als zich in Tihange een nucleaire ramp voltrok. „Als het vandaag misgaat in Tihange komt ons kabinet met spoed bijeen, maar er is nog steeds niet over nagedacht hoe je bij zo’n incident een gebied waar 600.000 mensen wonen in zeer korte tijd evacueert.”

D66: Samen controleren niet genoeg

Dat Nederland en België samen de kerncentrales in beide landen gaan controleren, is met het oog op de veiligheid onvoldoende, vindt D66-Kamerlid Van Veldhoven. „Wat écht belangrijk is, is dat wanneer een kerncentrale door technische problemen tijdelijk wordt stilgelegd, zo’n centrale niet opnieuw wordt opgestart zonder dat buurlanden daarbij betrokken worden. Die afspraak is helaas tussen Nederland en België niet gemaakt”, aldus het D66-Kamerlid vandaag. Net als GroenLinks en SP stelde zij de achterliggende tijd geregeld vragen over de veiligheid van de kerncentrale in het Belgische Doel.