Een ure des gebeds zonder een huis des gebeds
Zevenenzestig jaar geleden is het nu. Daags voor oudjaar, op donderdagmorgen 30 december 1948, ging het monumentale kerkgebouw van Middelharnis op Goeree-Overflakkee in vlammen op. Dat was de tweede keer al binnen vijftig jaar. Visventer Jan Wittekoek was de eerste die het die winterochtend in de gaten had. Hij zag dat er een rooksliert uit het dak van het koor kwam. Maar dat rookpluimpje ontwikkelde zich binnen de kortste keren tot een zuil van rook en vuur die ontembaar leek. Vanuit alle eilandgemeenten rukten de brandweerkorpsen op. Het mocht niet baten. Het duurde niet lang of van de kerk restte een geblakerde ruïne.
De dag erna, op oudejaarsavond, kwam de gemeente samen. De genabuurde dorpskerk van Sommelsdijk was voor dat doel welwillend afgestaan. De gemeente zette in met Psalm 60: „O God, hoe hebben wij getreurd,/ door U verstoten en gescheurd!/ Gij zijt op ons vergramd geweest./ Keer weer tot ons, wij zijn bevreesd…” De eigen pastor, ds. H. Goedhart, ging de gemeente voor. Hij bediende het Woord uit Psalm 90: „Keer weder, Heere, tot hoe lang? En het berouwe U over Uw knechten…” De inhoud van de preek werd enkele weken later in druk uitgegeven. Onder de sprekende titel: ”Een ure des gebeds zonder huis des gebeds”.
Een exemplaar van die brochure heb ik al veel jaren in bezit. Bij mijn recente verhuizing kwam ik het vergeelde boekje weer tegen. Met de afgedrukte foto’s van voor en na de brand is het een documentje om te koesteren, tenminste voor mij als oud-Menheersenaar. Eerlijk gezegd levert alleen de titel mij al de nodige ontroering op: Een ure des gebeds zonder huis des gebeds… Ik probeer het me in te denken: die ontheemde gemeente, plotseling van haar gebedshuis ontvreemd, in een stil gedenkuur samenkomend op andermans erf. Ds. Goedhart typeert het treffend aan het begin van zijn preek: „In onze gemeente klimt de droefheid ten top, omdat het wegstervend jaar ook ons Godshuis meenam.” Toch resteert er nog iets kostbaars. Het huis des gebeds werd haar ontnomen, maar zo niet de ure des gebeds…
Laat ik nu, veel jaren later, in dat gedateerde boekje een knipsel gestopt hebben. Het betreft de weergave van een vraaggesprek met een andere oud-dienaar van hervormd Middelharnis, ds. T. Poot. Hij ziet terug op zijn jarenlange bediening en maakt naar mijn indruk zinnige opmerkingen. Deze bijvoorbeeld, over het preken: „Prediking is mensen in het gericht Gods brengen, zoals Jezus dat ook deed. Hij plaatste de mensen voor Gods aangezicht, in gericht en genade.” Dat hij het zo zei, was omdat hij dat al te zeer miste, „de goeden niet te na gesproken…” Zijn oordeel is niet mals. „Ik hoor vandaag weinig verrassende, eentonige, oppervlakkige prediking. Het gaat veel over de christen, niet of nauwelijks over de Christus.”
Tegen het einde van het gesprek maakt ds. Poot een opmerking over de noodzaak van het gebed. Hij zegt het richting de jonge predikanten. Studeer en bid! „Neem tijd voor gebed en bezinning!” Maar wat dienaren van het Woord nodig hebben, kan ook de gemeente niet missen: het gebed.
Het is schokkend om te moeten meemaken je ”huis des gebeds” te verliezen. Veel christenen in deze wereld kennen die ervaring. Hun gebedshuis wordt hun ontstolen. De plaats van hun samenkomst wordt verwoest. De gemeente wordt belaagd en uiteengejaagd. Ontreddering alom. Hoe pijnlijk en verdrietig.
Maar ernstiger nog is het wanneer we het bidden zelf verliezen. Ik vrees: hoe actueel is ook dat. En hoe dichtbij. Geen ure des gebeds meer. Door eigen toedoen. Door de uitslaande brand van verzaking en verachtering. Door „de zorgvuldigheid dezer wereld en de verleiding des rijkdoms” (Mattheüs 13). De oefening van het gebed, de ”ure des gebeds” niet meer te kennen. De voorgangers niet. De gemeente niet. De ouderen niet. De jongeren niet. De grote Pastor laat een dringend appel horen: „dat men altijd bidden moet en niet vertragen” (Lukas 18).
