„Kerstmis geeft ons een moment van bezinning. Door even afstand te nemen van de dagelijkse stroom aan gebeurtenissen, kan duidelijker worden waar we zelf in geloven en waar we zelf voor staan.

Daaraan is ook behoefte, nu Europa wordt geconfronteerd met een van de grootste uitdagingen van de afgelopen decennia. De aanslagen in Parijs liggen nog vers in ons geheugen. In de regio’s om ons heen zijn grote groepen mensen door terreur en geweld op drift geraakt. Zij zoeken ook in Nederland een veilig heenkomen en een kans op een beter leven.

Veel mensen in Nederland maken zich zorgen over de toekomst en vragen zich af hoe we onze eigen manier van leven kunnen beschermen in een wereld waarvoor we ons niet kunnen afsluiten. Wat ons na aan het hart ligt, is onze vrijheid en de mogelijkheid onze eigen keuzes te maken. Voor die vrijheid is zo hard gevochten en zijn zoveel offers gebracht!

In mei dit jaar waren mijn vrouw en ik in Canada. Daar spraken we met een groep Canadese veteranen. Een van hen was de 90-jarige Bud Hannam. In 1945 vocht hij mee in de strijd om de Bevrijding van Apeldoorn. Hij vertelde hoe hij daarop terugkeek en zijn woorden maakten veel indruk op me. Hij zei: ,Het heeft me mijn jeugd gekost. Maar achteraf heb ik het gevoel dat het ’t waard is geweest. Om de vrijheid te zien… en de blijdschap van de mensen die waren bevrijd.”

Vrijheid is zó wezenlijk voor Nederland, vanaf het prille begin. Op Koningsdag dit jaar waren wij in het Hof van Nederland in Dordrecht, waar in 1572 de eerste Vrije Statenvergadering plaatsvond. Daar ondertekenden we, samen met andere Nederlanders, deze tekst: „Hier werd de basis gelegd voor een onafhankelijk land. Waar je vrij bent om te denken wat je denkt, te geloven wat je gelooft en te zijn wie je bent.”

Wat hebben wij gedaan met de vrijheid die door de eeuwen heen zo hard is bevochten? Heel veel goeds! We hebben een democratische rechtsstaat opgebouwd die in veel opzichten tot de sterkste ter wereld behoort. Met een hoog niveau van welvaart en voorzieningen. En met miljoenen burgers die zich belangeloos inzetten voor anderen. Ik heb het afgelopen jaar weer velen van hen ontmoet en gesproken. Fantastisch wat u doet!

Er is in ons land nog veel belangrijk werk te doen om iedereen erbij te betrekken. Sommigen voelen zich in de steek gelaten en onvoldoende gehoord. Maar ons land - onze plek in de wereld - is ons dierbaar. Nederland is een land om je thuis te voelen! Toch maakt dit ons niet onkwetsbaar voor zorgen en ongerustheid. Over gebeurtenissen die ons overvallen en waarmee we geen raad weten. Over verworvenheden die niet vanzelfsprekend zijn.

Natuurlijk willen we beschermen wat ons dierbaar is. We hoeven onze angst niet weg te stoppen of te ontkennen. Maar we moeten hem ook niet de teugels van ons leven in handen geven en onze samenleving erdoor laten beheersen. Kalmte en onderling vertrouwen zijn vrienden van de vrijheid. „Weest niet bevreesd”, zei de engel in de kerstnacht tegen de herders in het veld.

Bij grote uitdagingen komt het erop aan te laten zien waar we samen voor staan: onze democratie en onze rechtsstaat. Essentieel daarin is dat mensen in hun waarde gelaten worden en in vrede van elkaar kunnen blijven verschillen. Vrede is niet voor gemakzuchtigen. Het vereist moed naar elkaar te luisteren en eigen opvattingen kritisch tegen het licht te houden. Deze moed wordt van ons allemaal gevraagd, nu we samen een weg moeten vinden in een turbulente tijd. Het komt er nu op aan samen te laten zien wat we als vrijgevochten land werkelijk waard zijn.

In tijden als deze wordt opnieuw helder hoeveel we delen met de landen om ons heen. Geloof in de vrijheid. Respect voor het leven van ieder mens en voor ieders recht om eigen keuzes te maken. Solidariteit met hen die onze hulp echt nodig hebben. Zorg voor de toekomst van onze aarde, zoals deze maand bleek in Parijs, waar de Europese landen eensgezind optrokken.

Deze waarden zijn de hartenklop van onze samenleving. Ze zijn wezenlijk voor ons als vrije mensen en geven ons steeds weer de kracht om door te gaan.

Onze gezamenlijke kracht reikt verder en verbindt sterker dan we soms zelf denken. We kruipen niet in onze schulp. Integendeel. Wat past, is trots op onze vrije en open manier van leven. Op onze overtuiging dat iedereen in ons Koninkrijk op voet van gelijkwaardigheid mee moet kunnen doen. En op onze rechtsstaat die beschermt wat weerloos is en voorkomt dat alleen de hardste stemmen worden gehoord.

De complexe wereld waarin wij leven stelt ons niet voor moeilijker uitdagingen dan waarmee generaties vóór ons te kampen hadden. Wie luistert naar veteranen en vervolgden en naar de volhouders die ons land na de oorlog met schaarse middelen weer hebben opgebouwd, beseft dat.

Volgens de apostel Paulus is vrijheid een roeping. Ik heb groot vertrouwen in het vermogen van ons land om - ook nu - aan die roeping te beantwoorden en een gemeenschap van vrije mensen te blijven.

Ik wens u allen - waar u zich ook bevindt en hoe uw persoonlijke omstandigheden ook zijn - een gezegend kerstfeest."