Balkenende vreesde de gevolgen van het afzetten van de Iraakse president Saddam Hussein. Dat blijkt uit een vertrouwelijk memo dat zondagavond door het tv-programma Brandpunt Reporter (KRO-NCRV) is gepubliceerd.

Balkenende belde op 2 maart 2003, twee weken voor de oorlog, met Blair. Balkenende, zo staat in een verslag van het gesprek, vond dat „zeer serieus moet worden nagedacht over eventuele post-Saddam periode. Bij het ‘oplichten van de deksel’ zou een gecompliceerde situatie ontstaan met rivaliserende religieuze groeperingen en warlords. Ook omringende landen zouden hun invloed willen uitoefenen.”

Het tv-programma onderzocht de Nederlandse rol bij het ontstaan van de terreurbeweging Islamitische Staat (IS). President Barack Obama zei onlangs dat IS een ‘onbedoeld gevolg’ is van de Amerikaanse oorlog met Irak. Na de Amerikaanse inval van Irak brak een burgeroorlog uit tussen soennitische en sjiitische milities en het regeringsleger. Grote delen van Irak zijn nu in handen van IS.

Balkenende liet weten niet te willen reageren op de memo. Het gesprek met Blair wordt niet vermeld in het rapport van de commissie-Davids die de Nederlandse besluitvorming rond de oorlog tegen Irak onderzocht, aldus Brandpunt Reporter.

Een van de lessen die het kabinet trok uit het onderzoek van de commissie-Davids was dat een adequaat volkenrechtelijk mandaat vereist is bij deelname aan een missie met Nederlandse militairen.

Nederland steunde destijds de Amerikaans-Britse actie tegen de Iraakse dictator politiek, maar niet met militaire middelen. Nederlandse militairen waren van 2003 tot voorjaar 2005 militair aanwezig in de Zuid-Iraakse provincie Al-Muthanna. Dat gebeurde in de nasleep van de val van Saddam Hussein.

Nederlandse F16’s bombarderen sinds oktober 2014 stellingen van IS in Irak. De Verenigde Staten hebben Nederland onlangs verzocht dat ook in Syrië te doen.