Dat zegt dr. Ria den Hertog-Voortman. Ze promoveerde vanmiddag aan de Vrije Universiteit op onderzoek naar de vraag hoe verpleegkundigen in het ziekenhuis hun zorg zo goed mogelijk kunnen afstemmen op individuele patiëntvoorkeuren.

Den Hertog (54) werkte gedurende 25 jaar als kinderverpleegkundige in diverse ziekenhuizen, was vier jaar praktijkverpleegkundige onder asielzoekers en was een jaar werkzaam in de thuiszorg. De laatste acht jaar is ze als docent-onderzoeker verbonden aan de Academie Gezondheidszorg van de CHE. Tevens is ze lid van het lectoraat verpleegkundige beroepsethiek.

„Doel van mijn studie was om de kennis van verpleegkundigen over het afstemmen van de zorg op een patiënt te onderzoeken en te begrijpen. Waar halen ze die kennis vandaan? In de literatuur is daar niet zoveel over geschreven”, vertelt Den Hertog.

In 27 interviews vertellen geselecteerde verpleegkundigen over handige hulpmiddelen –zogeheten tools– die ze inzetten om de voorkeuren van patiënten te achterhalen. „Ze zorgen ervoor dat ze een klik hebben met de patiënt, werken met voelsprieten en proberen zich door het stellen van vragen in te leven in wat de patiënt beweegt. Zo vergaren ze kennis over hun patiënten.”

Als er een klik is tussen patiënt en verpleegkundige, valt het op dat ze vanaf het eerste contact vertrouwd met elkaar omgaan, stelt Den Hertog. „Ze zijn open, bespreken emoties en hebben veelvuldig oogcontact. Soms is er ook even fysiek contact, bijvoorbeeld door een hand op een arm te leggen.”

De tweede tool is het gebruik van voelsprieten. „Eén van de verpleegkundigen deelde medicijnen uit. Even later liep ze terug naar de zaal om extra controles te doen bij een patiënt. Ik vroeg waarom. Ze antwoordde: „Voor mijn gevoel klopte er iets niet. De patiënt keek anders uit zijn ogen, zijn bed was rommelig terwijl het zo’n precies mannetje is.” In de loop van de avond werd de patiënt erg ziek.”

Door het stellen van empathische vragen verzamelen verpleegkundigen gegevens over een patiënt, de derde tool. Zo verzamelen ze actief en in hoog tempo afstemmingskennis, kennis over een persoon om de zorg zo goed mogelijk aan de laten sluiten bij wat een patiënt nodig heeft, concludeert Den Hertog.

Ze maakte een model bestaande uit drie cirkels. In de buitenste cirkel staat het weten-wat-te-doen: met de afstemmingskennis wordt de patiënt erkend als individu met eigen gevoelens, op zoek naar veiligheid en vertrouwen. In een tweede cirkel staat het weten-hoe-te-handelen: het verzamelen van kennis over de patiënt aan de hand van de drie tools. De binnenste cirkel omvat de kern: het weten-waarom. Den Hertog: „Deze verpleegkundigen stemmen hun kennis af op de persoon. Daarmee willen ze bijdragen aan optimale zorg voor de patiënt.”