Edinburgh is gebouwd op zeven heuvels. „Net als Rome en Rio de Janeiro”, vertelt gids Helen Manning trots. Ze wijst naar de groene toppen. „De heuvels vormen de restanten van uitgewerkte vulkanische bergen.” De toppen bieden een prachtig uitzicht over de stad, gelegen aan het woelige water van de Firth of Forth.

Edinburgh behoort tot de sfeervolste steden van Schotland, het Verenigd Koninkrijk en misschien wel van West-Europa. De Schotten zijn trots op hun stad. Sinds 2000 is Edinburgh weer de hoofdstad van Schotland. In 1997 kozen de Schotten massaal voor een grotere mate van zelfbestuur.

Boulevard

De stad, in 1995 door Unesco op de Werelderfgoedlijst geplaatst, is wonderlijk opgebouwd. Princess Street verdeelt de binnenstad in tweeën. Aan de ene kant van de brede boulevard -volgens sommigen een van de mooiste straten van Europa- bevindt zich een bonte verzameling winkels, aan de andere kant strekken zich keurig aangelegde parken en plantsoenen uit.

Het compacte centrum bestaat uit twee parallel liggende stadsdelen. Ten zuiden van Princess Street strekt zich de ”old town” uit, opgetrokken in klassiek georgiaanse stijl. De hooggelegen, middeleeuwse oude stad kenmerkt zich door hoge bebouwing en een wirwar van smalle, steile steegjes. Het rustieke stadsdeel telt de nodige authentieke shops, pubs en kerken.

Het leven in de stad was vanouds niet best. Inwoners vonden onderdak in woonhuizen van dertien, veertien etages hoog. Bovenin woonden de rijke handelslieden, onderin het gewone voetvolk. Erg aantrekkelijk was het niet om elke dag met -bijvoorbeeld- een emmer huishoudelijk afval veertien verdiepingen af te dalen.

„De Edinburghers kozen daarom voor een eenvoudige oplossing. Het afval werd keurig uit het raam naar beneden gegooid”, vertelt gids Liz tijdens een groepsrondleiding in een van de smalle steegje. Angstig kijkt de groep naar boven. Komt er al wat? ’t Valt mee.

Old and new

Edinburgh besloot in de 18e eeuw een nieuwe stad te bouwen. Aan de voet van de ”old town” verrees het elegant ogende ”new town”. De strakke opzet met vierkante woonblokken, doorsneden met evenwijdig lopende straten, verraadt een doordachte stedenbouwkundige opzet. De 1,6 kilometer lange Princess Street is voor vrouwen een verademing. Veel bekende winkelbedrijven (Jenners, Marks & Spencer, Debenhams) zijn hier te vinden.

Aan de overkant van de weg staat het monument van Sir Walter Scott. De bekende schrijver zit -met zijn hond Maida- versteend in marmer onder een baldakijn. Enthousiastelingen kunnen de 60 meter neogotische spits via 287 treden beklimmen. De top biedt een prachtig uitzicht op de stad en het imposante Edinburgh Castle.

Het uitgestrekte kasteel, boven op een 135 meter hoge basaltrots, is een must voor iedere toerist. Elke dag wordt om 13.00 uur een saluutschot afgevuurd, een traditie die de Schotten sinds 1861 in ere houden. Het kasteel kent verschillende bouwstijlen en -periodes. De eerste delen dateren uit de 10e eeuw. De burcht, die in de 15e, de 17e en de 18e eeuw ingrijpend is verbouwd, herbergt een aantal interessante musea.

De centrale verbindingsweg door de oude stad is de Royal Mile. Deze ’koninklijke mijl’ loopt van boven naar beneden, van het kasteel van Edinburgh naar het Palace of Holyroodhouse. Bovenaan bevindt zich de Victoriaanse Camera Obscura met tal van fotografische en holografische grapjes. Aan de overkant, in de Scotch Whisky Heritage doen de Schotten de 300 jaar oude geschiedenis van de fameuze drank uit de doeken.

John Knox

Edinburgh is ook vooral de stad van de reformator John Knox. Halverwege de Royal Mile staat de High Kirk of Edinburgh, ook wel St. Giles’ Cathedral genoemd. In het 63 bij 40 meter grote, gotische gebedshuis met een bijna 50 meter hoge toren staat een beeld van Knox. De reformator wijst met zijn vinger. „I don’t like him”, fluistert gids Helen Manning. „’t Lijkt net of die wijzende vinger me steeds oproept: „Helen, kom naar de kerk.”” Knox spreekt nog nadat hij gestorven is.

Voor de kerk blaast een doedelzakspeler in authentiek Schotse ruit vrolijke deuntjes. Een paar honderd meter verderop staat het uit 1490 daterende woonhuis van de reformator. Een uithangbord meldt met gouden letters ”John Knox House”. Zekerheid dat Knox hier een aantal jaren heeft gewoond, is er niet. Het karakteristieke huis, waarin een museum is gevestigd, is tot 2005 gesloten.

Edinburgh telt tal van historische en culturele bezienswaardigheden, monumenten en kerken. Genoeg om een week in de Schotse stad door te brengen. Maar ook voor een weekend of een midweek leent de stad van Knox zich uitstekend.

Het schijnt nog altijd te spoken in Edinburgh. Verschillende organisaties bieden ondergrondse en bovengrondse spooktochten aan. Enkele gaan daarbij ver over de schreef. Doodskoppen en grafzerken vliegen in het rond. Wie zo’n tocht links laat liggen, mist weinig.

Reisadvies

Edinburgh telt zo’n 450.000 inwoners. „In de zomermaanden verdubbelt zich het aantal mensen dat in de stad verblijft”, vertelt Kristy Hay van de plaatselijke VVV. In juli en augustus gonst het van de culturele festivals. Toeristen die vooral zijn geïnteresseerd in de stad en haar rijke cultuurhistorie, doen er verstandig aan deze maanden te mijden. Het voor- en naseizoen bieden voldoende mogelijkheden om de oversteek naar Schotland maken.

Meer informatie: Visit Britain, 020-6890002, www.visitbritain.nl