En dat terwijl er toch wel maatregelen zijn getroffen, zegt CU-SGP-vertegenwoordiger Peter van Dalen op een bijeenkomst na het Europees Gebedsontbijt. „Banken moeten grotere buffers aanhouden. Daar klagen ze ook over.”

Die maatregelen gaan niet ver genoeg, zegt Luyendijk. „Veel wetsteksten zijn geschreven door de bankenlobby zelf. Bankiers vinden strengere regels prima, want die houden nieuwkomers weg.”

Luyendijk publiceerde vorig jaar de bestseller ”Dit kan niet waar zijn”, over de graaicultuur in de Londense bankwereld. De ECPM deelde woensdag de dikkere Engelse editie uit: ”Swimming with sharks.”

Volgens Van Dalen is er onder die maatregelen nog een „andere laag”, van de moraliteit. „Luyendijks boek bevestigt wat ik weet uit de Bijbel, dat de mens is geneigd tot alle kwaad. Met regels kun je de moraliteit niet veranderen. Het is goed mogelijk dat we hier over tien jaar weer zitten om vast te stellen dat al onze maat­regelen niet hebben gewerkt. Van het opkoopprogramma van de Europese Centrale Bank weten we dat nu eigenlijk al.”

EP-ontbijt wijkt niet voor terreurdreiging

Een aanslag in Brussel is nog steeds „waarschijnlijk.” Maar het Europees Gebedsontbijt in het Europees Parlement gaat gewoon door. En dus ook de vele bijeenkomsten die daaraan verbonden zijn.

De bezoekers van het ledenrestaurant van het Europees Parlement gaan staan. Het muziekgroepje van het Noorse gezin Pettersen zet het lied in dat wereldwijd waarschijnlijk het bekendste gezang is: ”Amazing grace”. Deze mensen uit zo veel verschillende landen zingen samen de woorden van John Newton over verloren zijn en gevonden worden.

Het Europees Gebedsontbijt trekt bezoekers uit de hele wereld. De harde kern bestaat elk jaar uit christelijke parlementsleden en hun medewerkers. Voor woensdag waren 100 van de 751 EP’ers uitgenodigd. Die komen uit bijna alle fracties. Niet alle, zegt een van de organisatoren. „Extreemrechts ontbreekt, en extreemlinks waarschijnlijk ook.”

Ook mensen die normaal geen reden zouden hebben om naar het Europees Parlement in Brussel te gaan, komen toch voor het gebedsontbijt. Dat geldt bijvoorbeeld voor parlementsleden uit Australië en de Verenigde Staten. Dit ontbijt is namelijk een beetje een toogdag. Of, om het modern te zeggen, een netwerkevent.

Het idee van het jaarlijkse gebedsontbijt is overgewaaid uit Washington, en in Brussel gestimuleerd door de Amerikaanse evangelist Carlton Deal. Voor de organisatie ”Serve the City” is hij al twintig jaar in Europa. „In de begintijd waren er wel enkele gelovigen in het Parlement, maar die hadden weinig contact. Wij hebben geholpen die bij elkaar te brengen. Speciaal voor leden van het Europees Parlement hebben we elke maand een gebedsontbijt aan het begin van een vergaderdag. Daar komt meestal een dozijn mensen.”

In de 100 uitnodigingen die hij stuurt naar parlementsleden, schrijft hij dat „Jezus in het centrum” staat. „We kijken niet naar confessies. We hebben ook wel niet-christenen uitgenodigd. Maar belangrijk is wel dat we vastleggen wat de kern is.”

Tirannie

Voor christelijke partijen en organisaties zijn de dagen voor en na het Europees Gebedsontbijt een uitgelezen moment voor bijeenkomsten. In diverse fora discussiëren politici uit diverse landen over de „Europese gedachte?” Een Duitser noemt deze helemaal in lijn met het onderwijs van Jezus. „Het gaat erom de vijand lief te hebben.”

De leider van het in Nederland gevestigde Schumancentrum, Jeff Fountain, benadrukt het belang van „de vrees van God” op een seminarium over de grondlegger van de Europese samenwerking, Robert Schuman, die de aanzet gaf tot de Europese Gemeenschap van Kolen en Staal. „Vanwege de terreuraanslagen staan de kranten vol over vrees en angst. Dat is negatief. Maar de vrees van God is positief. Het is een diep ontzag voor Hem. Wie de vrees van God verliest, verliest ook het vertrouwen in mensen.”

Van diezelfde Schuman heeft ook de 79-jarige Tunne Kelam uit Estland iets geleerd. „Democratie is christelijk, of zij is niet. Zonder het christendom vervalt de democratie in tirannie of anarchie.” Kelam maakte zelf de dictatuur van Stalin in de Sovjet-Unie mee.

Hij werd in een christelijk gezin geboren. „Mijn moeder gaf mij mijn eerste politieke les. Met een beroep op de grondwet eiste zij dat zij haar stem in het geheim kon uitbrengen. Ze streepte alle kandidaten van de ene partij op de lijst door, omdat verkiezingen met één partij geen echte verkiezingen zijn.” De geheime dienst wist echter de bron van de afwijzing wel te achterhalen. Kelams beide ouders werden belemmerd vanwege hun overtuiging.

Geestelijke weerstand bieden tegen tirannie is belangrijk, zegt Kelam. „Maar niet gemakkelijk. Je bent immers een kras in de harmonie.”

Soft

De vertegenwoordiging van de rooms-katholieke bisschoppen in Brussel, Comece, belegt een kleine conferentie over vluchtelingen. „Velen denken dat Europa het paradijs op aarde is”, legt directeur Patrick Daly uit. „Wij moeten naar deze migranten omzien. Dat klinkt soft, maar dit is het christelijke leven.”

„En nu kunt u naar een echte migrant luisteren”, zegt de franciscaanse geestelijke Arun Alphonse. Hij dient de parochie van Kraainem in België, maar komt uit India. In het werk met vluchtelingen kwam hij in zijn geboorteland in conflict met de franciscaanse regels. „Ik vond dat ik het dagelijkse gebedsritme niet aan vluchtelingen kon opleggen en mij moest aanpassen aan hun programma. Daar botste het. Toen besloot ik zelf migrant te worden en eindigde in België. Nog steeds vind ik dat je de vluchteling zo veel mogelijk in zijn waarde moet laten en niet direct moet gaan bekeren en integreren.”

Als kind hoorde hij het verhaal van een duif die bij een koning bescherming zocht tegen een adelaar. De koning bood de roofvogel het gewicht van de duif in vlees aan. „Zij die bij jou bescherming zoeken, mag je nooit teleurstellen”, aldus Alphonse.