Zo komt er geen uitbreiding van het maandelijkse bedrag dat de ECB aan staatsobligaties opkoopt. Het blijft vooralsnog bij 60 miljard euro. De financiële wereld had rekening gehouden met een verhoging tot 70 of 80 miljard. Wel wordt het programma verlengd, tot eind maart 2017 (was eerst september 2016), of zolang als nodig is om de jaarlijkse inflatie terug te brengen naar het streefniveau: beneden, maar dicht bij de 2 procent. Daarmee pompt de ECB 360 miljard euro extra in de economie, boven op de eerder voorgenomen 1140 miljard.

De zogeheten depositorente, over tijdelijk overtollige kasmiddelen die banken kort stallen in Frankfurt, gaat omlaag van min 0,2 naar min 0,3 procent. Sinds juni vorig jaar kost het de banken geld als zij van deze faciliteit gebruikmaken, in plaats van dat zij een vergoeding ontvangen. Ook op dit punt dachten de markten vooraf aan een forsere bijstelling, namelijk tot min 0,4 procent. De wijziging kan ertoe leiden dat de banken de rente voor spaarders, die toch al historisch laag is, verder laten dalen.

De reactie onder beleggers op de besluiten van de monetaire bestuurders was dat zij te veel hebben beloofd en te weinig hebben geleverd. De afgelopen weken had Draghi de verwachtingen opgeklopt door de indruk te wekken dat er stevige extra ingrepen in het verschiet lagen. Op de vraag tijdens zijn persconferentie of er sprake is geweest van een verkeerde communicatie, antwoordde hij alleen met „nee.”

De aandelenbeurzen zakten donderdagmiddag diep in het rood. De AEX in Amsterdam eindigde met een verlies van 3,7 procent. De koers van de euro tegenover de dollar schoot van 1,0525 eerder op dag naar een slot van 1,0902.

Draghi gaf aan dat de jongste beslissingen binnen de raad van bestuur (de zes directieleden en de presidenten van de nationale centrale banken) met grote meerderheid zijn genomen, maar niet met unanimiteit.

Het pakket voorziet ook in het herinvesteren van aflossingen op opgekochte obligaties. Dit betekent dat een aflossing niet leidt tot een verkrapping van de geldhoeveelheid die binnen de eurolanden circuleert. Draghi beloofde dat de liquiditeitsverhoudingen „een lange, lange tijd” buitengewoon ruim zullen zijn. Verder zal de ECB ook schuldpapier van regionale en lokale overheden gaan opkopen.

De huidige geldpolitiek in de eurozone is erop gericht de banken te stimuleren meer kredieten te verlenen, zodat investeringen van bedrijven en uitgaven van particulieren toenemen en, het uiteindelijke doel, de economische groei en de inflatie aantrekken. De inflatie fungeert als maatstaf voor het door de ECB te voeren beleid.

Die dient daarbij volgens de spelregels te streven naar een geldontwaarding van jaarlijks bijna 2 procent. Van dat niveau zijn we al geruime tijd ver verwijderd. Deze week werd bekend dat in november het gemiddelde prijspeil in het eurogebied, vergeleken met twaalf maanden geleden, met slechts 0,1 procent is gestegen. Nog wat eraf en we komen in negatieve cijfers terecht. De ECB wil echter deflatie, een langere periode van dalende prijzen, hoe dan ook vermijden, want dan loont het om bestedingen uit te stellen en ligt een recessie op de loer.

Het recept van de ECB is niet onomstreden. Onder economen wordt er verschillend over geoordeeld. Sommigen menen dat het enige effect tot dusver is een daling van de waarde van de euro ten opzichte van de dollar, wat onze producten goedkoper maakt en daarmee de export bevordert. Is het verstandig om als het medicijn weinig verbetering in de toestand te zien geeft, de dosis dan maar te vergroten, vragen de critici zich af.

Draghi daarentegen vindt dat de ingeslagen weg wel degelijk tot resultaten leidt. Over de intensivering van de aanpak zei hij: „We doen meer omdat het werkt, niet omdat het faalt. We versterken het omdat het een succes is.” Hij benadrukte verder dat het opkoopprogramma heel flexibel is en dat de ECB „de wil heeft en in staat is om te handelen indien dat noodzakelijk is.”

De bank berekent dat met het actuele monetaire beleid de inflatie dit jaar uitkomt op 0,1 procent, in 2015 op 1,0 procent en in 2017 op 1,6 procent.