In 1997 opende Michael Freund, toen nog onderdirecteur communicatie voor premier Netanyahu, een envelop. Daarin zat een brief van een groep Joden uit India die zich de Bnei Menashe (Zonen van Manasse) noemden. Zij stelden dat zij de afstammelingen zijn van de stam van Manasse die na de Assyrische wegvoering uit het zicht was verdwenen.

Freund richtte Shavei Israel (Terugkeerders van Israël) op. Inmiddels heeft zijn organisatie zo’n 1700 Joden uit India naar Israël gebracht. Maar ook elders in de wereld probeert Shavei Israel Joden weer opnieuw in verbinding te brengen met hun Joodse identiteit. De organisatie is onder andere actief onder Chinese Joden in de oude keizerlijke hoofdstad Kaifeng.

Veel Joden zijn van hun Joodse identiteit weggegroeid, stelt Freund. Soms door assimilatie, dan weer door gedwongen bekering in het verleden. Maar er is ook een groeiende groep mensen die bezig zijn met het hervinden van hun Joodse wortels. „Enerzijds is het Jodendom in crisis, maar tegelijkertijd zien we veel tekenen van hoop.”

Joden –al dan niet met zachte hand– dwingen naar Israël te emigreren is voor Shavei Israel niet aan de orde. „We leggen niemand iets op. Zelfs als mensen niets met hun Joodse wortels te maken willen hebben, zijn we er voor hen”, aldus Freund. „Vooral door het groeiende antisemitisme zie je dat het verlangen om de Joodse identiteit te herontdekken wereldwijd toeneemt.”

Het valt lang niet altijd mee om vast te stellen wie Joods is, legt de orthodoxe Israëliër uit. „Sommige mensen hebben documentatie waarmee ze kunnen bewijzen dat ze een Joodse moeder en grootmoeder hebben. Maar doorgaans is het erg moeilijk. We komen bijvoorbeeld mensen tegen die vertellen dat hun oma elke vrijdagmiddag een kaarsje aanstak, terwijl ze niet weten waarom dat was. Dat kan een aanwijzing voor het bestaan van Joodse wortels zijn.”

Volgens Freund is inmiddels een aantal van de verloren stammen uit het weggevoerde Tienstammenrijk achterhaald: de stam van Manasse in India en de stam van Dan in Ethiopië. Mensen met de achternaam Cohen worden doorgaans tot de stam van Levi gerekend (naar het Hebreeuwse Cohanim – priesters). De meeste Joden die ‘ontdekt’ worden, behoren echter tot de stam van Juda, uit het Tweestammenrijk.

Wat is dan met de stam van Benjamin gebeurd?

„Dat is erg onduidelijk. Er bestaan vermoedens dat de stam van Benjamin tijdens de verstrooiing met die van Juda is samengegaan. Maar zeker weten doen we dat niet.”

Het Midden-Oosten is een puinhoop en ook Israël is niet de meest veilige plaats. Waarom zouden Joden juist nu naar Israël emigreren?

„Israël is de beste plaats voor Joden om te wonen. Van de einden der aarde zullen ze komen, zegt Jesaja. Joden hebben eeuwen in machteloosheid geleefd. Nu kunnen we onszelf tenminste verdedigen. Natuurlijk baren de ontwikkelingen in het Midden-Oosten mij zorgen. Maar als we ons tot God wenden, zal geen aardse macht ons in de weg staan.”