Turkije schoot Russische straaljager niet zomaar neer
APELDOORN. De Russische president Poetin is woedend over het neerschieten van een Russisch gevechtsvliegtuig door Turkije gisteren. Binnen de NAVO bestaan twijfels over de heftigheid van de Turkse reactie. Drie vragen over de achtergrond van dit incident.
Waarom schiet Turkije juist nu een Russisch toestel neer, terwijl er al eerder schendingen van het Turkse luchtruim waren?
Officieel heeft Turkije het recht om zijn luchtruim te verdedigen. Het binnendringen van een luchtruim van een ander land is verboden. Als vijandelijke toestellen na herhaaldelijke waarschuwingen weigeren rechtsomkeert te maken, is het geoorloofd een gevechtsvliegtuig neer te halen. Dit is overigens iets waar analisten al langer voor waarschuwen. Doordat inmiddels een groot aantal landen gevechtsmissies in het Syrische luchtruim uitvoert, was het wachten op een incident.
In dit geval zit er echter meer achter. Het Russische toestel was op weg om posities van Turkmeense rebellen te bombarderen. Deze opstandelingen waren een van de eersten die de wapens tegen de Syrische president Assad opnamen. Turkije heeft van meet af aan gesteld dat het regime-Assad van het toneel moet verdwijnen, en steunt de Turkmenen.
Belangrijker nog is dat Turkije de Turkmenen beschouwt als ultieme buffer tussen de Syrische en de Turkse Koerden. Hun aanwezigheid moet de vorming van een aaneengesloten Koerdische regio voorkomen. Turkije heeft Rusland herhaaldelijk gemaand de Turkmenen met rust te laten. Deze actie laat opnieuw zien dat niet de strijders van Islamitische Staat, maar de Koerden de werkelijke vijanden van de Turken zijn.
Wie zijn deze Turkmenen precies?
Syrische Turkmenen zijn Syriërs van Turkse komaf die sinds Ottomaanse tijden in Syrië wonen en al eeuwen naast de Syrische Arabieren leven.
Over de omvang van de Turkmeense gemeenschap bestaan geen officiële cijfers, maar volgens de meeste schattingen gaat het om circa 200.000 mensen. Turkmeense bronnen spreken overigens van veel hogere aantallen. Zij spreken Turkmeens, een oude versie van het Turks.
Wat betekent dit voor de NAVO?
Dat hangt van de Russische reactie af. Vooralsnog heeft die zich beperkt tot forse taal vanuit Moskou en een aantal economische en politieke strafmaatregelen. Daar zullen ongetwijfeld nog meer sancties op volgen.
Mocht Moskou besluiten op een of andere manier militair op dit incident te reageren, dan wordt het voor de NAVO een ander verhaal. Een aanval op één lidstaat beschouwt het bondgenootschap als een aanval op alle lidstaten. Beide partijen hebben geen belang bij een dergelijke escalatie.
Het incident laat zien dat de situatie in de regio explosief is.
