„Opvallend is dat velen die zich in de discussie mengden nog nooit hadden gehoord van een geweldsinstructie, laat staan dat ze wisten wat daar in staat”, zei Van der Knaap tegen ongeveer 160 mariniers die donderdag terug zijn gekomen op hun thuisbasis, de marinierskazerne in Doorn.

De staatssecretaris lijkt daarmee het openbaar ministerie ook tot de „spreekwoordelijke stuurlui” te rekenen. Dat vroeg pas na het schietincident op 27 december, waarbij Erik O. waarschijnlijk een Irakees doodschoot, bij Defensie de geweldsinstructie op.

Van der Knaap prees de mariniers voor de „bereklus” die ze de afgelopen vier maanden in Irak hadden geleverd. PvdA-leider Bos kreeg van de staatssecretaris een impliciete sneer toen hij zei dat de militairen met hun optreden hebben laten zien dat zij „de Irakese bevolking wél serieus nemen”. Bos riep het kabinet deze week op de missie in Irak niet te verlengen.

De commandant van de mariniers, luitenant-kolonel R. Oppelaar, zei dat het schietincident en de repatriëring van Erik O. naar Nederland „een enorme bevreemding teweeg hadden gebracht” onder zijn manschappen. „Niemand houdt er rekening mee dat je wordt gearresteerd en op zo’n manier wordt afgevoerd. Het was een zeer onplezierige gebeurtenis en een triest persoonlijk drama.”

Oppelaar noemde de missie wel bevredigend en zinvol, omdat veel voor de lokale Iraakse bevolking is gedaan. Ook Van der Knaap wees op het opleiden en trainen van ruim duizend Irakezen voor politiediensten. Ook werden 250 scholen door de mariniers voorzien van nieuwe infrastructuur en modern lesmateriaal.

De mariniers hebben maandag hun taken overgedragen aan eenheden van de landmacht, die ook voor vier maanden in de provincie Al Muthanna zullen zitten. Het kabinet beslist in april of mei over een verlenging van de missie.