”Wanneer ik voor U kniel - TH2”
Auteur: ds. C. de Jongste e.a.
Uitgeverij: kerkenraad gereformeerde gemeente Tholen, 2004
ISBN 90 805961 2 4
Pagina’s: 288
Prijs: per set € 57,50 (voordeelprijs tot 15 april € 49,95 per set). De kabels zijn los. De TH2 is te water. Zwaarbeladen met feitjes en foto’s over gereformeerde gemeenten in alle werelddelen, evenzoveel meditaties en een uitvoerige verhandeling over de gereformeerde liturgiek is het langverbeide tweede deel van deze boekenset in de vaart gezet. Er is in totaal vijf jaar aan dit project gewerkt. En nog is het einde niet: wat nog volgt, is TH3, een cd met opnames van eredienstwaardige muziek afkomstig uit gereformeerde gemeenten wereldwijd.

Het geduld van velen is weliswaar beproefd, maar op de Thoolse werf is er opnieuw wat moois gemaakt van het tweede deel, dat ook nog eens aanzienlijk dikker is geworden dan het eerste. De opbrengst van dit driedelig, behoedzaam uitgeknobbelde mammoetproject ”Wanneer ik voor U kniel” komt ten goede aan de nieuwe Rehobothkerk in Tholen. De redactiecommissie bestond uit ds. C. de Jongste en zijn ouderlingen K. Luters en S. Maljaars. De TH1 vaart inmiddels ook onder Engelse vlag onder de titel: ”At Thy Sacred Altar Bending”.

In totaal bevatten beide delen 500 bladzijden die gevuld zijn met 207 meditaties van 109 scribenten, alle handelend over de psalmen; 647 kleurenfoto’s van in- en exterieuren van de kerkgebouwen en in de meeste gevallen een foto van de kerkenraad (helaas op de foto’s uit 2000 nogal eens in verouderde samenstelling), en een uitgebreide toelichting van ds. C. de Jongste (de Thoolse pastor) over de gereformeerde liturgiek. Door de meditaties heeft het boek het karakter van een dagboek, door de foto’s het karakter van een kijkboek, door de kerkelijke gegevens het karakter van een informatieboek, terwijl de toelichting op de eredienst deze uitgave het karakter geeft van een leerboek. Een nuttige vierslag op A4-formaat.

Niet vrijblijvend

Alle mooie plaatjes ten spijt, het zwaartepunt moet liggen bij de verhandeling van ds. De Jongste. Het gaat hier om een uitvoerige artikelenreeks over de liturgische handelingen in de eredienst, geplaatst in het brede kader van de theologische vakken symboliek, homiletiek, dogmatiek, kerkrecht en kerkgeschiedenis. Wanneer dit aspect van beide boeken bij zou dragen aan meer liturgische bewustwording op dit terrein, dan was er veel winst geboekt. Liturgische verrichtingen zijn nu eenmaal geen vrijblijvende formaliteiten.

Ds. De Jongste vervolgt in TH2 zijn toelichting op votum en groet. („Men doe dit getrouw aan de tekst en zonder enige bijvoeging.”) Vervolgens wordt de zang van de gemeente belicht. („Dát men zingt, is een zaak van de kerkenraad; wát men zingt, is aan de liturg.”) Met recht pleit de auteur ervoor om ruim gebruik te maken van alle 1431 psalmcoupletten van het psalmboek. „Zeker, het kost extra tijd, maar de moeite loont zich kennelijk!” Trouwens, waarom zingen we alleen psalmen in de eredienst? Waarom niet andere berijmde of onberijmde schriftgedeelten? „Het Nieuwe Testament haalt van alle Oudtestamentische boeken het meest de Psalmen aan. En dat bijzonder inzake Christus. In dit heldere licht zingen wij als gemeente thans die (christelijke) Psalmen, in gemeenschap met de kerk van alle eeuwen. Christus’ Kerk was er al vóór Pinksteren, zo betoogde Calvijn in dit verband. Dit pleit voor het alleenrecht van de Psalmen in de eredienst.”

Rechtstreeks en zuiver

Uitgebreid schrijft de predikant uit Tholen over de lezingen in de eredienst, van de Schrift, van de wet (in de ochtenddienst en van de belijdenis in de middag- of avonddienst. „Velen beseffen het niet, maar de Schriftlezing is het meest gewichtige moment in de eredienst. Wij horen hier Gods stem rechtstreeks en zuiver tot ons komen. Alzo spreekt de Heere!”

Over de Schrift gesproken: „Recent zijn diverse nieuwe bijbelvertalingen en -revisies aangekondigd voor kerkelijk Nederland. Helaas, daarmee stevent men af op even zovele splijtzwammen in kerkverbanden, gemeenten, (interkerkelijke) scholen en verenigingen, ja, zelfs in gezinnen. Op dit terrein is er voor de bevindelijk-gereformeerden maar één kerkelijke organisatie, die breed het nodige vertrouwen geniet. Naar onze eigen kerkelijke uitspraak: de GBS.”

Ds. De Jongste hoopt dat het de GBS gegeven is „haar taak verantwoord vast te houden in de handhaving van de Statenvertaling, namelijk: in principieel opzicht getrouw en in praktisch opzicht toegankelijk en verstaanbaar.”

Behartigenswaardige opmerkingen maakt de predikant over de handdruk onder aan de kansel, over het collecteren tijdens de eredienst („een zaak van persoonlijke godsdienstoefening”), over het opheffen van de handen bij het uitspreken van de zegen, over de ernst van een belijdenisdienst, over de tafelwacht bij de bediening van het avondmaal, over kanselmededelingen en over de schriftuurlijke gewoonte van doordeweekse diensten. Boeiend gaan historie en actualiteit hand in hand.

Werkvloer van de Geest

TH2 maakt duidelijk dat er binnen het kerkverband heel wat kerken zijn verbouwd of nieuw zijn gebouwd. Het is ook niet om het even waar de gemeente samenkomt. „Gods woning is huis van Christus’ wandeling, is werkvloer van de Geest en is aanspraakplaats des gebeds tot God.”