De St Mary’s and all saints Church is de hoofdkerk van Kidderminster. Het is de kerk waar Baxter preekte. Daar staat nog steeds zijn stoel. Aan de Bull Ring staat het gebouw van Baxter United Meeting. Daar bevindt zich zijn avondmaalstafel. In de Church Street staat de New Meeting House. Daar staat nog steeds zijn kansel.

Het is wel even wennen, maar ook onder de puriteinen was er kaf en koren. Baxter behoort niet tot het koren, daarvoor was zijn naam veel te omstreden als het gaat over het leerstuk van de verzoening, de reikwijdte van het verlossingswerk, zijn standpunt over verbond, geloof en rechtvaardiging, zijn visie op Wet en Evangelie. Alle bezwaren tegen zijn leer samengevat komt het neer op Baxters antwoord op de vraag: Is zalig worden alleen genade, of levert de zondaar daar ook een bijdrage aan? Zijn wedergeboorte en geloof een werk van boven, of helpt de menselijke rede daar ook aan mee? Baxter sprak wel goed van God, maar te goed van de mens.

Om al deze dingen had Baxter het in zijn tijd al hevig aan de stok met iemand als John Owen. Omdat hij wel de verkiezing leerde maar niet de verwerping, waren velen het dermate met Baxter oneens dat ze hem verweten te hebben bijgedragen aan de ondergang van het gereformeerd puritanisme en het verval van de gereformeerde religie in Engeland.

Baxter was misschien geen echte arminiaan, maar goed gereformeerd was hij ook niet. Op zijn sterfbed kreeg Baxter toch last van zijn verkeerdheid. Hij bad: „Waarin ik ook gedwaald heb, Heere, maak het mij bekend, zodat mijn belijdenis de zonde van anderen mag voorkomen.”

Vader en zoon

Richard Baxter werd op 12 november 1615 (400 jaar geleden) geboren in Rowton, een dorp in het graafschap Shropshire, iets ten westen van de stad Shrewsbury. Zijn vader verkwanselde het gezinsbudget aan het dobbelspel, waardoor Richard de eerste jaren van zijn leven doorbracht bij zijn grootouders.

Toen Richard tien jaar oud was, kwam zijn vader tot inkeer. Opeens sprak hij met zijn zoon veel over geestelijke zaken, waardoor er bij Richard belangstelling voor de Bijbel ontstond.

Door het lezen van de puriteinen werd zijn hart verbroken en kreeg hij last van zonde en schuld. Vooral het boek ”Het gekrookte riet” van Richard Sibbes deed in hem het verlangen ontwaken om predikant te worden.

In 1638 werd hij op 23-jarige leeftijd bevestigd tot predikant in Dudley,bij de stad Wolverhampton. Korte tijd later werd hij al overgeplaatst naar Bridgnorth, iets meer naar het oosten. In 1641 werd hij predikant van de St Mary and all saints Church in Kidderminster, waar hij (met enkele onderbrekingen) negentien jaar lang zou blijven.

Het was maatschappelijk gezien een onrustige tijd. De Engelse Burgeroorlog brak uit. Troepen van Karel I en het puriteinsgezinde parlementsleger gingen met elkaar op de vuist. In Kidderminster brak een volksopstand uit, waardoor Baxter halsoverkop moest vluchten.

Enkele maanden verbleef hij in de stad Coventry (meer naar het oosten gelegen), waar hij benoemd werd tot veldprediker bij de troepen van Oliver Cromwell. Een klemmend verzoek van zijn gemeenteleden uit Kidderminster deed hem in 1647 naar de stad terugkeren. Daar bleef hij tot 1660. Dit waren de beste jaren van zijn leven. Hij noemde deze periode „de sabbat van mijn leven.”

Zedelijk verval

Kidderminster was in die tijd een stad met een paar duizend inwoners. De meesten van hen wisten nauwelijks dat ze een ziel voor de eeuwigheid hadden. De stad was berucht om zijn zedelijk en godsdienstig verval.

Te midden van zo veel afvalligheid sloeg Baxter de hand aan de ploeg. Zijn preken vonden ingang. Trouw deed hij zijn pastoraal werk en jaarlijkse huisbezoeken. De predikant nodigde hele gezinnen tegelijk uit om bij hem thuis te spreken over het geestelijk leven en de kernwaarheden van de Bijbel. Onvermoeid legde hij hun de catechismus uit.

De stad raakte beroerd. De St Mary’s raakte steeds voller, waardoor er galerijen moesten worden aangebracht om de schare te kunnen bergen. Op zondagavonden kon men op straat de mensen psalmen horen zingen

Baxter schreef: „Er kwamen hele gezinnen en grote aantallen mensen opeens tot bekering, terwijl ik nauwelijks wist wat er allemaal gebeurde.” En: „Toen ik daar (in Kidderminster) voor het eerst kwam, was er ongeveer één gezin per straat dat God diende en Zijn Naam aanriep. Maar toen ik er wegging, was er niet meer dan één gezin in een hele straat die dat niet deed.”

Een vriend van Baxter zei: „De slechten waren goed geworden en de goeden waren beter geworden.”

Diefstal

De kerk van Richard Baxter, de St Mary’s and all saints Church, staat glorieus op een heuvel boven de stad. Eromheen ligt een parkachtig landschap met hier en daar wat graven en een paar monumenten voor oorlogsslachtoffers.

Een vorstelijke poort met ijzeren hekken geeft toegang tot de hoofdingang. Een groot spandoek meldt dat er in mei van dit jaar lood is gestolen van het kerkdak, ter waarde van 400 pond. „De schade bedraagt echter 50.000 pond. Help ons.”

Binnen zit Noween Butler, de gastvrouw voor vandaag. Ze laat graag de stoel van Baxter zien, hij staat in het koor. Aan de hoge rugleuning hangt de tekst: „Waarschijnlijk in gebruik geweest bij Richard Baxter in de tijd dat hij de gemeente diende.”

In de St Mary’s bevinden zich veel grafmonumenten met liggende beelden uit de vijftiende en de zestiende eeuw. Voor de kansel staan bloemen. Er is ook een stiltekapel: „Hier wordt een mens bevrijd van het lawaai en van alle ballast van het leven.”

Tekstborden op panelen informeren over de vele boeken die Baxter schreef en vertellen het verhaal van zijn leven. Over zijn prediking: „Hij preekte met zo veel overgave over de hemel dat het leek alsof hij er was geweest.” Over zijn laatste dagen schreef hij: „Ik heb pijn, daar is geen middel tegen, maar ik vrede, ik heb vrede.” Zijn laatste woorden waren: „Ik was slechts een pen in Gods hand, en wat is er in een pen te prijzen?”

In de St Mary’s is er elke zondagmorgen een anglicaanse dienst. „Er zijn dan niet zo veel bezoekers als het er zouden moeten zijn”, zegt Noween Butler.

Buiten staat een acht 8 hoog beeld van Baxter, hoog boven de stad. Met zijn rechterhand wijst hij naar boven, in zijn linkerhand houdt hij een boek vast.

Old Meeting House

Aan de Bull Ring, vlak bij de stadsbrug, staat de rode bakstenen Baxter United Meeting (ook genoemd Old Meeting House). Op een houten bord aan de muur staat met schreeuwerige letters: „Showing Jesus, sharing Jesus, serving Jesus.” Elke zondagmorgen is er dienst. Rouw- en trouwplechtigheiden worden op aanvraag verricht. En elke dinsdag is er koffieochtend.

Links van de kerk stroomt het riviertje de Stour. De achterdeur van de kerk is open. Rev. Andrew Mann-Ray is in zijn kantoortje aan het werk, maar is graag bereid zijn kerk te laten zien.

Het is een plaatje van een kerk, met drie galerijen, donkerbruine balken en banken, witte muren, blauwe tapijten, een klassieke preekstoel, en een avondmaalstafel, uiterst sober, op vier dikke poten. „Dat was de tafel waaraan Baxter in de St Mary’s Church het heilig avondmaal bediende.” Ds. Mann-Ray weet het zeker. Aan deze tafel moet plaats geweest zijn voor acht avondmaalgangers.

Iedere zondagochtend komen er zo’n veertig, vijftig kerkgangers naar de preek luisteren, zegt de voorganger. „Het is erg verblijdend, de gemeente groeit zelfs een beetje.”

In 1782 scheurde de gemeente van Baxter United Meeting. Toen ontstond de New Meeting House. Die kerk staat 100 meter verderop, om de bocht, aan de Church Street. Ook in New Meeting House beroept men zich op Baxter en wil men leven „vanuit de geest van vrijheid die Baxter naliet.” Daar staat zijn kansel, een echte houten broek, met een klankbord en een stenen trapje met drie treden.

Baxters woning stond aan de High Street, maar werd later afgebroken.

Naar Londen

In 1660 vertrok Richard Baxter naar Londen. Als gevolg van veel kerkelijke en politieke verwikkelingen trok hij zich terug in de eenzaamheid om te studeren en te mediteren.

Hij sprak ergens op een kerkelijke bijeenkomst, terwijl dat op dat moment verboden was, waarna hij gevangen werd gezet, voor het gerecht werd gedaagd, werd veroordeeld, maar toch weer vrijgelaten. In 1685 werd hij opnieuw gevangengenomen, terwijl hij „niets dan vel en benen” was. Ditmaal duurde het bijna anderhalf jaar voordat hij weer in vrijheid werd gesteld.

Hij stierf in Londen op 8 december 1691. Hij werd begraven in de Christ Church, Newgate Street, in Londen, vlak bij St Paul’s Cathedral. De Christ Church werd in de Tweede Wereldoorlog verwoest. De kerktoren staat er nog, maar is in gebruik als particulier woonhuis. Het graf van Richard Baxter is niet bewaard gebleven.