Wat is de ”commissie stiekem”?

Dat is de bijnaam van de Commissie voor Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten. Daarin zitten alle fractievoorzitters van de Tweede Kamer. De commissie controleert het werk van de AIVD, de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst, en van de MIVD, de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst. De politici krijgen in het diepste geheim informatie over veiligheidszaken.

Wat is er aan de hand?

Het gaat om een affaire die anderhalf jaar geleden speelde. Minister Plasterk meldde in het najaar van 2013 aan de Tweede Kamer dat de Amerikaanse veiligheidsdienst informatie over 1,8 miljoen belgegevens van Nederlanders had verzameld. Een paar maanden later meldde de bewindsman dat niet de Amerikanen, maar de Nederlandse geheime diensten de data bijeenschraapten. De Tweede Kamer was woedend en de bewindsman overleefde maar net een motie van wantrouwen.

En nu komt het punt: in de kranten –de NRC voorop– verschenen daarna berichten dat de fractievoorzitters via de commissie stiekem al waren geïnformeerd over de verkeerde informatie die Plasterk aan de Kamer verstrekte. Dat plaatst de woede van de Kamer in een ander daglicht. Tegelijk werd door de berichten pijnlijk duidelijk dat er vanuit de commissie naar de pers was gelekt. En dat mag niet. Formeel heet dat een ambtsmisdrijf.

Waarom komt de affaire nu pas naar buiten?

Het openbaar ministerie maakte gisteravond bekend dat het een onderzoek naar lekkende fractievoorzitters uit de commissie stiekem zal overdragen aan het presidium, het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer. Het OM is namelijk niet bevoegd om dit lekken verder te onderzoeken. Volgens artikel 119 van de Grondwet moeten Kamerleden en bewindslieden die ambtsmisdrijven pleegden terechtstaan voor de Hoge Raad, het hoogste rechtsorgaan in ons land. De opdracht tot vervolging moet gegeven worden door een Koninklijk Besluit of door een besluit van de Tweede Kamer.

Hoe kwam het OM ertoe de kwestie te onderzoeken?

Omdat er op 13 maart vorig jaar aangifte is gedaan van het schenden van de geheimhoudingsplicht uit een besloten vergadering van de commissie. De VVD’er Zijlstra, voorzitter van de grootste fractie in de Tweede Kamer, zit daar­achter. De rijksrecherche onderzocht de belgegevens van onder meer de leden van de commissie en verhoorde enkele mensen. Daaruit kwam naar voren dat een of meer leden gelekt zouden hebben.

Wat kan het presidium doen?

Het dagelijks bestuur van de Kamer kan besluiten de kwestie te laten rusten. Maar dat is eigenlijk geen optie, omdat daardoor in de samenleving het vertrouwen in de politici in het gedrang komt. De enige optie is eigenlijk dat er opdracht wordt gegeven tot vervolging. Dan zal waarschijnlijk ook duidelijk worden om wie het gaat.

Wat gebeurt er met de dader(s)?

Het einde van zijn of haar politieke carrière is gekomen. Het is niet voorstelbaar dat hij of zij in functie blijft.