Een beetje eigenwijs is hij wel, ridder Roeland. Hij voert het bevel over de achterhoede van het leger van Karel de Grote, dat van Spanje op weg is naar Frankrijk. Op een bergpas in de Pyreneeën, bij Roncevaux, vallen de Saracenen Roelands troepen aan. Met zijn zwaard Durendal weert de koene ridder zich geducht, maar kan niet op tegen de overmacht.Roelands vriend Olivier maant hem de krijgshoorn Olifant aan de mond te zetten, zodat de hoofdmacht van Karel de Grote te hulp kan schieten. Dat weigert Roeland vooralsnog. „Eer willic sterven eerlike, Eer lachter hebbe Vranckerycke.” Wanneer hij ten slotte toch blaast, is het te laat. De Fransen worden tot de laatste man vernietigd. Ook Roeland raakt dodelijk gewond. „Doen Kaerle in Roncavale quam, Wert hi serich ende gram. Hi vant groet volc versleghen, Beide aen heiden ende aen weghen.”

De citaten zijn afkomstig uit het Roelandslied, een (tamelijk vrije) Middelnederlandse vertaling van het Oudfranse ”Chanson de Roland”, dat waarschijnlijk in de elfde eeuw is gemaakt. Dit epos beschrijft hoe Karel de Grote zeven jaar lang als goed christen in Spanje heeft gevochten tegen de heidense Saracenen of Moren. In 778 is bijna heel Spanje weer in christelijke handen. Behalve de stad Saragossa. Karel breekt het beleg op als koning Marsilie belooft zich te onderwerpen en christen te worden. Dat het loze beloften zijn, ondervindt Karel in de Pyreneeën. Bij Roncevaux -dat overigens nét in het huidige Spanje ligt- hakken de Saracenen, dankzij verraad van Ganelon, de achterhoede van zijn leger in de pan. Karel achtervolgt de Saracenen en brengt hen bij de rivier de Ebro een vernietigende slag toe.

De historische werkelijkheid is minder heroïsch. Karel de Grote trekt pas in 778 voor het eerst de Pyreneeën over om de Moren in Spanje aan te pakken. Hij verdoet zijn tijd echter vooral met het bevechten van de -christelijke- Basken. De verovering van Pamplona, hoofdstad van Navarra, maakt de Basken woedend. Karel kiest het hazenpad en verliest bij Roncevaux de achterhoede van zijn leger.

Uiteindelijk slaagt hij er na een groot aantal veldtochten in om in Noord-Spanje een smalle buffer te creëren tussen Frankrijk en de moslims.

Tijdens de Boekenweek besteedt de redactie elke dag aandacht aan een plaats in Frankrijk in combinatie met een boek.