Zijn we weer net zo rooms als 500 jaar geleden? Open brief aan Calvijn
Beste meneer Calvijn, natuurlijk roep ik geen verstorven heilige aan. Ik doe slechts alsof ik u schrijf, om mijn verlegenheid te uiten. Het woord Reformatie moet u bekend in de oren klinken. U was acht jaar oud toen Luther zijn stellingen aan de slotkapel van Wittenberg spijkerde. Waarschijnlijk besefte u pas veel later, toen u al medestrijder geworden was tegen de dwalingen van de Roomse Kerk, de betekenis van het gebeuren. Het is inmiddels bijna 500 jaar geleden. Een feestje waard, zou je denken. Maar wat is er eigenlijk van overgebleven?
Vroeger dacht ik dat het ging om de sola’s: alleen de Schrift, alleen door het geloof, alleen uit genade. Een mens heeft niet meer nodig dan de Bijbel, want daarin heeft de Heere alles geopenbaard wat tot onze zaligheid nodig is. Niet de traditie is van belang of de leer van de kerk, maar de Schrift. Een zondaar kan vervolgens alleen zalig worden als hij door een waar geloof ingelijfd wordt in Christus en daardoor al Zijn weldaden aanneemt. Het gaat er niet om wie hij zelf is, maar op Wie hij zijn vertrouwen stelt. De zaligheid is ten slotte dan ook niet te verdienen, maar wordt verkregen uit louter genade, omwille van de verdienste van Christus. Waar onze zakken vol zijn van onszelf, kan er niks van God bij. Waar wij een streep zetten door eigen verdiensten en als bedelaar aankloppen bij God om genadebrood, daar toont Hij Zich een gulle Gever.
Inmiddels weet ik het niet meer. Het Woord is belangrijk gebleven. Het moet echter wel gelezen worden door de bril van onze traditie. Waar u, net als Luther, stond voor een Bijbel in de taal van het volk, daar zetten wij ons anno 2015 in voor uitleg bij de Bijbel. Een mooi initiatief overigens, de Bijbel met uitleg. Maar het is wel uit verlegenheid, omdat de taal van de Schrift niet meer verstaan wordt. Omdat we het niet eens kunnen worden over de vertaling van de Bijbel in hedendaags Nederlands. Sola Scriptura? Zouden sommigen onder ons misschien denken dat ook de vertaling geïnspireerd is? Dat de kanttekeningen heilig zijn in plaats van waardevol? Dat geschriften van favoriete oudvaders boven alle kritiek verheven zijn?
Die tot God komt, moet geloven dat Hij is… U zou ongetwijfeld zeggen dat een mens van zichzelf niet tot God komt. Geloof moet geschonken worden. De Heilige Geest moet eraan te pas komen. Terecht. Maar u leerde ook dat Gods Geest wel ordelijk werkt. Daar waar de Schrift opengaat en de Heere aangeroepen wordt, daar wil Hij werken naar Zijn belofte. Zo geeft de hemelse Vader de Heilige Geest zeker aan degenen die Hem bidden (Luk. 11:13). Deze zomer las ik opnieuw in uw ”Institutie”, gelukkig recent hertaald in hedendaags Nederlands. Ik was verwonderd over de pastorale en directe wijze waarop u zondaren de weg van de Schrift wijst.
Genade is een term die bij ons veel valt. Met goede werken moet je niet aankomen. Wij houden niet van roomsen die proberen door aflaten, standaardgebeden en Mariaverering de zaligheid te verdienen. Ook niet van evangelischen die Jezus aannemen zonder verloren gegaan te zijn aan zichzelf. Maar intussen moet er bij ons voldoende zondebesef zijn en moeten verschillende stappen op de weg naar de zaligheid gezet worden alvorens er plaats is voor genade.
Beste meneer Calvijn, soms denk ik dat uw werk tevergeefs geweest is. Dat we weer net zo rooms zijn als 500 jaar geleden. Dat we de zaligheid verbinden aan de traditie van de gezindte. Dat de verkiezing heerst over het geloof waartoe we geroepen worden. En dat genade pas telt nadat we aan voorwaarden voldaan hebben.
Het is bijna 31 oktober. Ik stel voor om dit jaar af te zien van welke Reformatiebijeenkomst dan ook en ons in plaats daarvan bezig te houden met het onbevangen bestuderen van uw ”Institutie”. Dan hebben we hem in 2017 vast uit. Om vervolgens terug te gaan naar en verder te bouwen op het fundament dat u destijds, samen met Luther, gelegd hebt. Soli Deo gloria.
Reageren? welbeschouwd@refdag.nl
