De 30-jarige Zougam zit samen met vier anderen, onder wie zijn halfbroer Mohammed Chaoui, vast op verdenking van betrokkenheid bij de bomaanslagen in Madrid, die aan 200 mensen het leven kostten. Voor het vervallen witte huis in de kashba waar Zougam opgroeide zijn kinderen aan het voetballen. Ver naar beneden ligt de zee. De aanslagen in Madrid zijn het gesprek van de dag. Inwoners van Tanger werken aan de organisatie van een demonstratie om steun te betuigen aan Spanje en aan de nabestaanden van de slachtoffers.

In de ommuurde kashba weet lang niet iedereen dat Zougam uit deze wijk afkomstig is. Winkelier Yazid weet het wel: „Ze hebben hier ooit gewoond, maar ze zijn al lang geleden vertrokken.” In 1983 nam Zougams moeder hem en zijn drie jaar oudere halfbroer Chaoui mee naar Spanje. Jaren later openden de halfbroers een telefoonwinkel in Madrid. In 2002 kregen ze hulp van Mohammed Bekkali, ook afkomstig uit Tanger en ook gearresteerd.

Er wonen naar schatting 500.000 Marokkanen in Spanje, van wie 200.000 illegaal. Sommigen riskeren hun leven door in kleine bootjes de verraderlijke Straat van Gibraltar over te steken. Op zomaar een plein in Tanger, terwijl de avond valt, is te zien waarom: werk is er niet. Jonge mannen proberen wat te verdienen door pinda’s of ballonnen te verkopen. Anderen hangen gewoon maar wat rond. Aan de horizon, hooguit 15 kilometer verderop, zijn de lichtjes van de Spaanse kust te zien. „Jongeren hier hebben geen romantische dromen”, zegt een wandelaar op het plein, de arts Nourredine Nouri. „Ze willen alleen maar werk.”

De lucratieve opties zijn illegaal: handelen in de rijkelijk aanwezige hasj of smokkelwaar verkopen in de twee Spaanse enclaves in Marokko, Melilla en Ceuta. Marokkanen die naar Spanje gaan, vinden vaak werk in de landbouw of de bouw. Zougam, met zijn telefoonwinkel, deed het anders. Voor zijn werk onderhield hij contacten in zowel Madrid als Tanger, waar hij ook geregeld kwam. In 1993 kwam hij terecht in radicale islamitische kringen.

Volgens een hoge bron bij de Marokkaanse overheid werd Zougam vier jaar later gerekruteerd voor het terreurnetwerk al-Qaida. De man die daarvoor verantwoordelijk zou zijn, Abdelaziz Benyaich, is vorig jaar in Spanje opgepakt in verband met de zelfmoordaanslagen in Casablanca, die op 16 mei vorig jaar aan 45 mensen het leven kostten, onder wie 12 daders.

Zougam had ook contact met Pierre Robert, een tot de islam bekeerde Fransman die vorig jaar in Marokko tot levenslang is veroordeeld omdat hij een gewapende opstand probeerde te organiseren, en met Imad Yarkas, naar verluidt de leider van de cel van al-Qaida in Madrid die betrokken was bij de organisatie van de aanslagen van 11 september 2001. Yarkas, ook wel bekend als Abu Dahdah, zit vast in Spanje.

Voorzover bekend heeft Zougam de tocht van Marokko naar Spanje voor het laatst gemaakt op 20 april vorig jaar, niet lang voor de aanslagen in Casablanca. Wat zijn rol bij de aanslagen van donderdag in Madrid is geweest, is niet bekend. Diverse Spaanse media meldden dat de politie een getuige heeft die Zougam in een van de treinen heeft gezien. Demissionair minister van Binnenlandse Zaken Angel Acebes sprak tegen dat de politie zo’n getuige heeft.