Op de Israël Studiedag van het Evangelisch Werkverband hield emeritus predikant ds. E. J. Westerman –tot mei verbonden aan de hervormde wijkgemeente Aalsmeer-Dorp– zaterdag een pleidooi om God, de Messias, de kerk en Israël ten nauwste op elkaar te betrekken. De emeritus predikant schreef het boek ”De Messias leren”. Het Evangelisch Werkverband hield zaterdag een studiedag over dit boek. Zo’n 130 deelnemers bezochten de dag.

Het traditionele christelijke verhaal wijkt ernstig af van de oorspronkelijke Bijbelse verhaallijn, stelde ds. Westerman. Hij typeert de ingrijpende rolverwisseling die plaatsvond na de komst van Messias Jezus als „een gewijzigde geschiedenis met een andere genetische structuur.” In zijn boek bepleit ds. Westerman een terugkeer tot de „oorspronkelijke canon”, waarbij de Bijbel wordt gelezen vanuit het enige mogelijke perspectief: ”God en Israël”.

Israël is volgens hem geen appendix die evenzogoed gemist kan worden. „Jezus Christus mag niet functioneren als het zwarte gat waarin de eeuwige verkiezing en roeping van Israël verdwijnen”, aldus ds. Westerman, die daaraan toevoegde: „Het uitrangeren van Israël was voedingsbodem voor het geweld uitmondend in de Shoah (Holocaust).”

Bij het leerstuk van de vleeswording moet volgens ds. Westerman worden benadrukt dat Jezus in het Joodse vlees kwam. Ds. Westerman: „Kerkhervorming is pas dan compleet als Israël die centrale plaats krijgt die het in de oorspronkelijke verhaallijn van de Bijbel had.” Omdat Israël en de Joden toenemend bekritiseerd worden, verwacht de predikant dat het vasthouden aan zijn visie spoedig met lijden gepaard zal gaan.

Dr. A. J. Plaisier, scriba van de Protestantse Kerk in Nederland, uitte zaterdag waardering voor de diepgravende studie, maar kwam ook met een aantal kritische punten. Allereerst kritiseerde dr. Plaisier de „canonieke pretenties” van de auteur, die de centrale plaats van Israël als de enige sleutel voor Bijbeluitleg ziet.

Dr. Plaisier viel de auteur bij in diens visie dat de christelijke theologie de rol van Israël heeft weggemoffeld, maar het is voor hem „te dramatisch” dit als de oorzaak van de Shoah te zien.

Dr. Plaisier vindt de visie van ds. Westerman „te dwingend, te beklemmend en daarom ook vreugde wegnemend. De kerk en volwaardige burgers van Gods Koninkrijk hoeven niet uitsluitend met Israël bezig te zijn, maar mogen op Jezus Christus focussen.” De dwingende visie op de landbelofte is voor dr. Plaisier onverteerbaar: „in de nieuwtestamentische apocalyps vind ik die niet zo.”

De emeritus predikant dr. H. Vreekamp vergeleek in zijn reactie het boek ”De Messias leren” met de PKN-nota ”Kerk 2025: Waar een Woord is, is een weg”. Volgens dr. H. Vreekamp bewijst het boek van ds. Westerman dat oecumene niet mogelijk is zonder Israël. Israël is de enige sleutel voor de katholiciteit van de kerk. Dr. Vreekamp laakte de PKN-nota over de toekomst van de kerk omdat daarin geen zinsnede over de centrale en blijvende plaats van Israël in de heilsgeschiedenis voorkomt. Ds. Westermans boek is volgens dr. Vreekamp een heilzame correctie omdat het terugleidt naar de oerbron. „De erfzonde van de kerk is dat zij dacht dat zij als een ”derde geslacht” niet Joods en niet heidens zou kunnen zijn.”

Ds. H. Poot, bestuurslid van het Evangelisch Werkverband, stelde zaterdag dat ds. Westermans publicatie veel handvatten biedt voor de dialoog met het Jodendom. Hij vond het opmerkelijk dat het boek stelt dat Messias Jezus het (Joodse) vlees had aangenomen, ook als er geen zondeval was geweest. Ds. Poot zou graag de Heidelbergse Catechismus willen aanpassen door het geloof te omschrijven als „het omhelzen van de Jood Jezus, en daarmee heel Zijn Joodse context.”