Op initiatief van de Raad van Kerken in Nederland en de Oudkatholieke Kerk in Nederland verzamelden zich gistermiddag in Den Haag vertegenwoordigers van bedrijfsleven, kerken, wetenschap en onderwijs, politiek en media om na te denken over de klimaatencycliek ”Laudato si’” (wees geprezen).

De bijeenkomst was een vervolg op het rondetafel­gesprek over de wereldwijde voedsel­problematiek dat vorig jaar april werd gehouden tijdens het bezoek dat de orthodoxe ‘groene’ patriarch Bartholomeus aan Nederland bracht. Het doel van deze bijeenkomsten, aldus de oudkatholieke aartsbisschop J. Vercammen, is verschillende actoren uit de samenleving bij elkaar te brengen om iets in gang te zetten: interactie en samen­werking. „Ik denk dat het de taak van de kerk is om ruimte te scheppen voor reflectie op dergelijke thema’s. Een soort sabbatical in de publieke ruimte.”

Dagvoorzitter Arko van Brakel inventariseert voorafgaand aan de bijeenkomst hoe de verschillende groepen over elkaar denken. Paul Luttikhuis, journalist bij de NRC, vindt dat de kerk een rol zou moeten hebben bij het zorg dragen voor de schepping. „De kerk heeft daarin een voorbeeldfunctie en een voortrekkersrol.” Jelmers Mommers van De Correspondent: „Kerkgang is van belang voor een gemeenschap. Gebrek aan rituelen maakt het voor een samen­leving moeilijker om doelen te stellen.”

In de klimaatencycliek spreekt paus Franciscus zich uit over klimaatverandering en duurzame ontwikkeling. De ondertitel van het geschrift luidt: ”Over de zorg voor ons gemeenschappelijke huis”. „De aarde is volgens de encycliek ons gemeenschappelijk huis”, zegt Borgman. „Het is een politiek document. Er zijn meer dan 1 miljard katholieken op deze wereld. De paus roept hen allen, alle „mensen van goede wil”, op om oog te hebben voor de schade die we de wereld aandoen.”

Het revolutionaire zit hem volgens Borgman in de visie dat alles wat geschapen is –mensen, dieren, planten en stenen– in afhankelijkheid van elkaar bestaat. „Alles bouwt alles mee op, alles heeft alles nodig. Geen enkel schepsel heeft genoeg aan zichzelf.”

De aarde is, zegt hij, in beginsel een plaats waar in vrede te leven viel, maar wat de schepping goed maakte, is verstoord. Daardoor leeft de mens in conflict met de natuur. „Wat in Romeinen 8 de kreunende schepping wordt genoemd: dat zien we om ons heen gebeuren.”

Dat moet worden hersteld. Hoe? Door wat de paus „integrale ecologie” noemt. „We zouden de schepping door de ogen van God moeten zien. We moeten zorgen dat de dingen –de dieren, de planten, het water– weer in vrijheid kunnen zijn zoals ze bedoeld zijn.” Dat is volgens Borgman tegen­gesteld aan de benadering van bijvoorbeeld de milieubeweging. „Er wordt vaak gedacht dat een probleem op te lossen is door de greep op de natuur te versterken. Maar dat is juist niet zo.”

Oud-premier Balkenende is blij met de encycliek van de paus. „Die roept je op om erover na te denken in welke wereld we eigenlijk leven. Om kritisch te reflecteren op de manier waarop we de maatschappij hebben ingericht. En om te leren van wat er in het verleden verkeerd is gegaan.”

Balkenende hoopt dat de encycliek haar invloed zal hebben op de VN-klimaatconferentie in 
Parijs, eind november, waar nieuwe klimaatdoelstellingen voor 2020 zullen worden vastgesteld. „Ik denk dat de encycliek kan bijdragen aan het ontstaan van een nieuwe passie in de maatschappij. Want technologische oplossingen werken alleen als ze aansluiten bij een morele code.”

Lees ook:

Wat je eet is niet om het even