Dr. André Jansen promoveerde vorige week in Potchefstroom (Zuid-Afrika) op een holistische kijk op zending. Hij kent Zuid-Afrika van binnenuit. Als predikant was hij werkzaam voor de gereformeerde kerk Wierdapark in Pretoria (1992-2000) en de christelijke gereformeerde kerk in Aalsmeer (2000-2010). Sinds 2010 is hij voorganger van de samenwerkingsgemeente cgkv in Woerden. Door zijn opvoeding en werk heeft hij door de jaren heen een grote belangstelling gekregen voor holistische zending.

In zijn proefschrift ”’n Holistisch perspectief op de missio Dei: een evaluatie van het zendingswerk van de CGK in KwaNdebele, Zuid-Afrika” neemt hij zijn startpunt in de missio Dei. Dr. Jansen: „God is bezig met deze wereld en de kerk is Zijn instrument. Maar het gaat niet om de kerk maar om wat God in Christus heeft gedaan en hoe deze wereld uitloopt op een nieuwe schepping. Vanuit een analyse van vijftien Bijbelse sleutelbegrippen kom ik tot een integrale visie op zending. Het gaat om de eenheid van hart, mond en handen. Deze principiële en Bijbelse benadering is internationaal toepasbaar op alle mogelijke contexten.”

Woord en daad

Het klinkt bekend in de oren: zending als zaak van woord en daad. In de praktijk is het echter vaak moeilijk om de juiste balans te vinden, constateert dr. Jansen. „We kennen het verhaal van een hongerige Afrikaan tegen wie een zendeling zei: „God houdt van jou.” Waarop de Afrikaan zei: „Ik heb liever een boterham.” Anderzijds is zending soms niet meer geweest dan een humanitaire onderneming waarin de verkondiging van het Evangelie en de oproep tot bekering achterwege bleven. Gods doel is de herschepping van de mens zodat deze mag delen in Zijn liefde.”

Zending kan niet zonder verkondiging maar er moet wel een goede balans zijn. Dr. Jansen: „Hoe de verhouding tussen woord en daad moet zijn, hangt af van de context. In de tijd van de Reformatie lag het accent meer op de verkondiging. In een samenleving waarin veel armoede en honger is, zal het accent op de leniging van sociale nood liggen.”

De Christelijke Gereformeerde Kerken zijn al lange tijd missionair actief in KwaNdebele. Er was sprake van een holistische aanpak, maar toch heeft een onvolledige fundering van de visie op zending vanuit het missio Dei-
perspectief geleid tot een „versnipperd” beeld van integrale zending, zo concludeert dr. Jansen in zijn onderzoek. „Het onderstreept hoe belangrijk het is om als kerk een duidelijke visie op zending te hebben. De CGK zijn eenvoudig begonnen in KwaNdebele. De kerk leerde de bevolking de Bijbel te lezen en stichtte kerken, die vervolgens groeiden. Maar in het perspectief van de missio Dei staat God centraal, niet wij. Het is belangrijk om te luisteren naar de plaatselijke bevolking, om te beseffen wat zij nodig heeft. Men kan Afrikanen arm noemen maar zij voelen zich niet altijd arm. Armoede is een begrip dat westers gekleurd is.”

Dr. Jansen heeft zijn basisprincipes getoetst aan twee internationale voorbeelden: het Michanetwerk –waarin kerken strijden tegen armoede en onrecht– en de Lausanneverklaring 2010. „Ik heb ook onderzoek gedaan bij het Oxford Centre for Missionary Studies, waar deze integrale benadering sterk leeft. Er is wereldwijd belangstelling voor deze aanpak.” Het instituut heeft dr. Jansen gevraagd zijn boek uit te werken tot een handboek.