Vooraan in de massa in Madrid lopen de Spaanse premier, José Maria Aznar, vergezeld van Europese politici, onder wie de voorzitter van de Europese Commissie, Romano Prodi, en EU-buitenlandcoördinator Javier Solana. En kroonprins Felipe.

„Een historisch en onvergetelijke mars”, oordelen deskundigen.

Al om vijf uur in de middag worden de eerste voorbereidingen gemaakt voor de manifestatie in Madrid. Politieagenten in burger springen uit busjes bij de Plaza de Cibeles. Hoogwerkers worden opgesteld voor camera’s en hekwerken om de menigte in goede banen te leiden. Om zeven uur lopen miljoenen vanaf Plaza de Colon in een gestadige pas naar het Atocha-station; 2,3 miljoen mensen over een lengte van 2 kilometer. Soms is het doorlopen, dan weer stilstaan.

Paraplu’s bepalen het straatbeeld - de regen is in de namiddag toegenomen en stort naar beneden. Met regelmaat begint iemand een slogan te roepen en vervolgens scandeert de menigte mee. Het begint met een scheldpartij naar de terroristen: ”Hoerenzoons”. ”Geen bloed meer voor de vrijheid”. ”Tweehonderd doden, miljoenen gewonden”. Een oudere dame heft aan: ”Het volk, verenigd, laat zich niet verslaan”. Jongeren roepen: ”Moordenaars”. Af en toe klapt men in de handen, dan weer zwelt er een concert aan van sissen en fluiten. „Het is onze plicht hier te zijn, tegen het terrorisme”, vertelt een man die even een positie tegen een muur heeft ingenomen.

Veel mensen dragen een brandende kaars met zich mee. Weer anderen witte bloemen, of hebben een teken van rouw op hun wangen geschilderd. Of steken een spandoek in de lucht met de tekst ”Nee tegen het terrorisme” en ”Vrede”. „We hebben al zo vaak gedemonstreerd tegen het geweld”, zegt een meisje. „Dit is voor mij niet de eerste keer, hoewel bijzonder. Het zal tijd kosten het land te veranderen. Maar deze demonstratie vandaag is een gebaar dat je moet maken.”

Bij Atocha beginnen de demonstranten met een nieuwe slogan. ”De waarheid willen we weten!” Dat slaat op het onderzoek naar de aanslagen. Mag de schuld van de aanslagen worden toegeschreven aan de ETA? Of komen de daders uit kringen van al-Qaida, zoals in toenemende mate wordt gespeculeerd?

Naarmate de avond vordert, verspreiden de mensen zich links en rechts. Er is geen verkeer, de winkels zijn gesloten, slechts een enkel restaurant is open. Overal in Spanje zijn nu mensen op straat. Het ”Nee tegen het terrorisme” brengt niet alleen in Madrid maar in alle hoofdsteden van Spanje miljoenen mensen op de been.