Voor Dik Wessels is het geen probleem om supersnel volwaardige sociale huurwoningen te bouwen. „Wij kunnen in één dag een compleet huis neerzetten”, zegt de medeoprichter van bouwbedrijf VolkerWessels in Amersfoort. Hij ziet grote kansen voor de sector nu er tienduizenden vluchtelingen naar Nederland komen en van wie de meesten hier mogelijk mogen blijven.

Volgens directeur Taco van Hoek van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) zullen er tot en met 2020 zelfs minimaal 50.000 nieuwe huizen nodig zijn. Voor de bouw zouden dat circa 28.000 nieuwe banen betekenen.

Van Hoek neemt hiermee een fors voorschot op het voorstel van staatssecretaris Dijkhoff (Asielzaken), die binnen een halfjaar woningen wil aanbieden aan 10.000 asielzoekers met een verblijfsstatus.

De staatssecretaris denkt dan aan het ombouwen van leegstaande kantoren, maar vooral aan de bouw van nieuwe woningen. Daar moeten mensen in gaan wonen die nu te goedkoop huren gezien hun inkomen, zogenoemde scheefwoners. De huizen die ze achterlaten, komen dan vrij voor vluchtelingen die in Nederland mogen blijven. Deze zogeheten statushouders die nu nog in 
asielcentra verblijven, maken 
vervolgens op hun beurt weer plaatsen vrij voor nieuwe vluchtelingen.

Woningen waarmee het kabinet dit probleem het snelst denkt te kunnen oplossen, worden gebouwd volgens het prefab­systeem. Onderdelen van het huis worden in de fabriek gemaakt. Op locatie kunnen ze dan snel worden opgebouwd tot een huis. Handig, snel en degelijk. De vraag is evenwel of er voldoende vraag is naar een degelijke eenheidsworst aan wijken.

De afgelopen jaren hebben gemeenten weliswaar miljarden euro’s geïnvesteerd in de aankoop van grond, maar die staat veelal op hun begroting als ruimte voor koopwoningen. Komen er sociale huurwoningen te staan, dan lijden ze er verlies op.

Mogelijk een nog belangrijker punt: 80 procent van die bouwgrond ligt buiten de Randstad. Dus het grootste deel van de oplossing die het kabinet voor ogen staat, zal in de regio gevonden moeten worden.

De verdeling van asielzoekers over gemeenten gebeurt echter niet op basis van beschikbare grond en woningen, maar op basis van het inwonertal.

In de Randstad, met Amsterdam als koploper, woont ongeveer één op de vier huurders scheef. „Er is een groot gebrek aan woningen in het middensegment”, zegt woningmarktdeskundige Johan Conijn. Het gaat dan om woningen met een huur van 700 tot 900 euro per maand. Conijn: „Voor gemeenten is het niet zo aantrekkelijk om deze huizen te bouwen, omdat de staat er geen subsidie op geeft. Dit in tegenstelling tot sociale huurwoningen en koopwoningen.”

Niettemin heeft Amsterdam de opdracht van het Rijk om dit jaar voor 1400 statushouders woonruimte te vinden, en de stad verwacht volgend jaar nog eens 2000 woonplekken te moeten regelen. Den Haag houdt voor het komende anderhalf jaar rekening met een instroom van zeker 2400 statushouders.

De branchevereniging van woningcorporaties, Aedes, betwijfelt of het merendeel van de vluchtelingen tegen die tijd een normale woning zal hebben. Volgens cijfers van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) zaten op 1 augustus dit jaar al 18.000 statushouders op een sociale huurwoning te wachten. Inmiddels zijn dat er alweer meer geworden, en het ziet ernaar uit 
dat gemeenten het komende anderhalf jaar huisvesting moe-
ten zoeken voor 50.000 asielzoekers.

Volgens het EIB is het al lastig genoeg om dat aantal in vijf jaar te halen. Van Hoek: „Daarvoor zullen bestaande projecten moeten worden versneld, is er meer personeel nodig en zullen gemeenten hun best moeten doen om geschikte locaties te vinden. Dat is allemaal nog niet zo eenvoudig.”