Door de aanslagen, met tien bommen op forensentreinen, kwamen 198 mensen om. Er vielen 1400 gewonden, van wie er 44 nog in levensgevaar verkeren. Dat heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken vrijdagmorgen meegedeeld.

Van zestig doden is de identiteit nog niet vastgesteld. Drie Israëlische lijkschouwers zijn naar Madrid gereisd. Zij hebben ervaring met het identificeren van slachtoffers van Palestijnse zelfmoordaanslagen. Spanje had om de Israëlische hulp gevraagd.

De regering ging er aanvankelijk van uit dat de Baskische afscheidingsbeweging ETA de aanslagen heeft gepleegd, maar na de vondst van een gestolen busje met ontstekingsmechanismen en een koran nabij Madrid sluit zij betrokkenheid van al-Qaida niet uit. Bovendien volgde donderdagavond via een brief aan een Arabische krant in Londen een claim dat al-Qaida achter de aanslagen zit. Amerikaanse veiligheidsfunctionarissen betwijfelen dat overigens. Zij stellen dat al-Qaida nooit zo snel na een aanslag de verantwoordelijkheid opeist. Voor de Spaanse regering blijft ETA vooralsnog hoofdverdachte. Deze beweging waarschuwt echter altijd kort voordat zij een aanslag pleegt op burgerdoelen. Dat is nu echter niet gebeurd.

De Spaanse televisie meldde vandaag dat er nog een bom is gevonden. Die bevond zich onder bagage uit een trein die na de aanslagen door de politie is veiliggesteld. In de reistas ging constant een mobiele telefoon af, kennelijk om het explosief te doen afgaan. Dat heeft niet gewerkt.

Deelnemingen van staatshoofden en regeringsleiders van over de hele wereld blijven binnenkomen. Voormalige Spaanse kolonies in Latijns-Amerika toonden zich geschokt. De leiders van onder meer Brazilië, Cuba, Mexico, Uruguay, Nicaragua, Panama, Guatemala, Venezuela, Bolivia, Peru en Argentinië hebben hun afschuw uitgesproken. Ook de Russische president Poetin heeft de Spaanse koning Juan Carlos zijn medeleven betuigd. De koning heeft op tv het volk toegesproken. Hij stelde dat terrorisme nooit zal winnen.

In heel Spanje gaven donderdagavond duizenden mensen in grotendeels spontane demonstraties uiting aan hun woede over de aanslagen in Madrid. De regering heeft alle Spanjaarden ertoe opgeroepen vrijdagavond te demonstreren tegen het terrorisme. Bioscopen en theaters bleven donderdagavond gesloten, musea en andere overheidsinstellingen gingen drie dagen dicht als onderdeel van nationale rouw.

„Dit is een vreselijke klap voor heel Spanje. Het is te vergelijken met de aanslag op de Twin Towers, een aanslag op alle Spanjaarden”, zei Maria Isabel Hernandez, een van de honderden mensen die een wake hielden in Barcelona. „Deze demonstratie is om vrede te tonen en de eenheid van het Spaanse volk. Dit is geen tijd voor politiek.” De aanslagen werden gepleegd drie dagen voordat er in Spanje parlementsverkiezingen worden gehouden.

De woede van de meeste mensen richtte zich tegen de ETA, die in eerste instantie door de regering voor de aanslagen verantwoordelijk werd gehouden.

„De ETA en zijn medeplichtigen: moordenaars van arbeiders, immigranten en studenten. Erger dan de nazi’s”, stond op een spandoek van een van de ongeveer vijfhonderd demonstranten op de Puerta del Sol in Madrid.

Veel demonstranten in de Baskische stad Bilbao betwijfelden of de ETA achter de aanslagen zit. Ook leden van de politieke beweging van de ETA trokken de claim van de regering in twijfel.