Commentaar: Rond kwestie als MH17 werkt in Rusland honing beter dan azijn
De nagebouwde romp van de neergestorte MH17 sprak gisteren boekdelen. Of beter gezegd: Bukdelen. Volgens de Onderzoeksraad Voor Veiligheid (OVV) is er geen andere conclusie mogelijk dan dat het toestel is geraakt door een Bukraket. Dit wapen wist het toestel op 10 kilometer hoogte te vinden en ontplofte op 1 meter van de cockpit.
Het nabouwen van die romp met duizenden puzzelstukjes is op zich al een huzarenstukje. Het zou in een museum niet misstaan. Het bouwwerk wekt de indruk dat het hele onderzoek met precisie is gedaan. Dat wekt vertrouwen.
De conclusies van de OVV zelf zullen weinig mensen hebben verrast. Op vrijwel alle punten bevestigden deze het beeld dat vanaf het begin breed leefde. En toch is er verschil. De OVV werkt op basis van de feiten, te weten ruwe scherven en harde brokstukken.
Dat laatste is belangrijk. Te veel (vlieg)rampen uit de geschiedenis zijn nog altijd omgeven met wilde verhalen, die de persoonlijke en juridische verwerking alleen maar belemmeren.
De politieke reacties waren vooral gericht op het veiligheidstoezicht rond de luchtvaart. Op zichzelf lijkt dat goed geregeld. De verantwoordelijkheid daarvoor ligt vooral bij vliegmaatschappijen en overheden. Volgens de OVV waren er in de dagen voorafgaand aan de ramp met de MH17 meerdere toestellen op vergelijkbare hoogte beschoten. Het is duidelijk dat de Oekraïense regering toen het signaal had moeten geven dat de burgerluchtvaart niet meer veilig was.
De grote vraag daarbij is deze: Was de Oekraïense overheid op dat moment in staat het toezicht voldoende uit te voeren? Het antwoord luidt waarschijnlijk ontkennend. Luchtvaartmaatschappijen moeten zich daarop afvragen of zij vandaag wel alle overheden kunnen vertrouwen. Of uitbreiding van het toezicht –waaraan veel Kamerleden denken– daar iets aan toevoegt, is de vraag.
De Russische onderminister van Buitenlandse Zaken, Riakbov, noemde het onderzoek van de OVV gisteren „zonneklaar een politieke opdracht.” Het zou zijn geschreven met de vooropgestelde bedoeling de Russen de schuld te geven. In Rusland zal dit geluid wellicht ingang vinden, maar de rest van de wereld zal het niet overtuigen.
Na dit feitenonderzoek is het tijd voor de moeilijkste klus: het opsporen en berechten van de daders. Het zou verraad zijn aan de 298 slachtoffers en hun nabestaanden zo’n moordaanslag onbestraft te laten.
Afgelopen zomer hield Rusland in de VN-Veiligheidsraad een internationaal tribunaal tegen. Maar dat betekent absoluut niet het einde van de strafrechtelijke route. Nederlandse (of Maleisische) rechtbanken kunnen dat ook zelf.
Premier Rutte zei gisteren dat hij het OVV-rapport zou gebruiken om de Russen proberen over te halen tot samenwerking. De geschiedenis leert dat in de omgang met Rusland honing beter werkt dan azijn. Pressiemiddelen leiden er doorgaans alleen maar toe dat de Moskovieten hun hakken in het zand zetten. Maar de zaak is het waard om voor te blijven vechten. Ook al is het pas de opvolger van de opvolger van premier Rutte die het resultaat zal zien.