De vraag is namelijk: hoe komt die terreurorganisatie aan die auto’s? Want het zal toch niet zo zijn dat de Japanse autofabrikant vervoersmiddelen levert aan IS. Of aan Boko Haram, want ook die groepering verplaatst zich meestal in Toyota’s. „Nee”, zei Toyota woensdag al tegen de Amerikaanse zender CBS, „dat doen we niet.” Waar ze dan wel vandaan komen? Misschien dat de jihadstrijders ze hebben veroverd op vijandige troepen. Of dat malafide tussenhandelaren de auto’s opkopen en ze Irak of Nigeria binnen smokkelen. Er doen verschillende theorieën de ronde.

In de meeste gevallen gaat het om de Toyota Hilux, een bijna onverwoestbare vierwielaangedreven pick-up. Volgeladen met strijders jakkeren de auto’s door de woestijn of andere onherbergzame gebieden, zo is te zien in promotievideo’s van terreurgroepen als IS en Boko Haram. Zo’n Hilux is uiterst betrouwbaar. En daar zit het wrange. Juist de kwaliteit van het product zorgt ervoor dat een fabrikant gelieerd wordt aan IS-strijders. Dat is geen pretje en doet het imago geen goed. Toch is er helemaal niets aan te doen, zegt Peter Verhoef, hoogleraar marketing aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Hoe vervelend is dit voor Toyota?

„IS is –zeg maar– een heel negatief merk. Als je daarmee in verband wordt gebracht, kan dat negatieve associaties oproepen. Denk aan sommige automerken waar types in rijden waar je liever niets mee te maken hebt. Dat is voor genoeg mensen reden om zo’n merk te laten staan.”

Is een situatie als deze te voorkomen?

„Als je als fabrikant je product niet rechtstreeks verkoopt, is het denk ik lastig. Er kunnen allerlei partijen tussen zitten. Mogelijk zijn het gewoon tweedehands auto’s, die opgekocht worden in andere landen. Over dit soort stromen heb je heel weinig controle. Dit probleem is overigens van alle tijden. Dictators reden ook rond in dikke Mercedessen. Daar kon de fabrikant ook niets aan of tegen doen.”

Als fabrikant is het dus gewoon hopen dat zoiets je niet treft?

„Toyota kan er inderdaad weinig aan doen, al ken ik het distributiesysteem in het Midden-Oosten niet. Een oplossing zou kunnen zijn deze auto’s niet meer in deze regio af te zetten, maar dan verlies je nogal wat omzet. Een strategische zet zou kunnen zijn om deze auto’s niet meer onder het Toyotamerk te verkopen, maar onder een andere merknaam. Dan heeft het minder effect op het imago van Toyota, dat zich dan vooral moet richten op de consument met bekende modellen als de Prius.”