Dat debat vond plaats op initiatief van fratcieleider Marijnisen van de SP. Aanleiding was de recente reeks berichten over fraude en misbruik, zoals de bouwfraude, de boekhoudschandalen bij grote bedrijven en de opschudding rond de salariëring van topfunctionarisen bij het bedrijfsleven en de overheid.

Balkenende ontkende tijdens het debat dat Nederland een fraudeland is geworden „met een en al verloedering". Hij wees er op dat Nederland er in een internationale vergelijking relatief gunstig uitspringt. Op de lijst van de minst corrupte landen is Nederland gestegen van een negende naar een zevende plaats.

Maar dat betekent volgens de premier niet dat er niets aan de hand is. De incidenten van de laatste tijd baren het kabinet wel degelijk zorgen. „Het kabinet is niet tevreden over de publieke moraal".

De Kamer kwam in het debat met een groot aantal voorstellen om fraude harder aan te pakken. Volgens Balkenende gaat het voor een deel om maatregelen die het kabinet al wilde nemen, zoals de vermindering van de bureaucratie, het weer invoeren van een ambtseed voor ambtenaren en het versterken van de positie van toezichthouders als de Pensioen– en Verzekeringskamer, de kartelwaakhond NMa en de Autoriteit Financiële Markten (AFM).

Maar er zijn ook voorstellen die het kabinet serieus in overweging wil nemen. Balkenende noemde zes concrete punten. Het gaat onder meer om een D66–voorstel om instellingen die met publiek geld werken in het openbaar verantwoording te laten afleggen over hoe ze dat doen, om een plan van GroenLinks voor een klokkenluidersregeling voor werknemers bij bedrijven en om een voorstel van de SP om tot een betere gedragscode voor politici en bestuurders te komen. Ook een PvdA–plan om beleggers en consumenten een betere toegang te geven tot de toezichthouders wil het kabinet bekijken.

Voor andere voorstellen uit de Kamer voelt het kabinet minder. Zo zei minister Donner van Justitie over het SP–plan om een apart fraude–instituut op te richten, dat hij vreesde dat dit zou leiden tot „versnippering" van kennis. De minister denkt dat die kennis bij het Openbaar Ministerie meer nodig is dan bij een adviesorgaan van de Tweede Kamer.

Donner ontkende in het debat ook dat bij fraude vooral kleine gevallen worden aangepakt, terwijl de grote vissen vrijuit gaan. GroenLinks–leider Halsema had dat gesuggereerd door te zeggen dat grote bedrijven er vaak vanaf komen met een schikking. Minister Donner wees erop dat veel criminaliteit van veelplegers noodgedwongen niet vervolgd wordt en dat winkeldiefstallen vaak worden afgedaan met een transactie.